دانلود مقاله کیفیت سود word
دانلود مقاله کیفیت سود word دارای 15 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد دانلود مقاله کیفیت سود word کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی دانلود مقاله کیفیت سود word ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن دانلود مقاله کیفیت سود word :
کیفیت سود
سوداز اساسی ترین عناصر مورد توجه مدیران بوده و معیاری برای تداوم فعالیت و کارآیی می باشد که یکی از اهداف گزارشگری سود و پیش بینی جریانات نقدی آتی است.
باتوجه به تاکید استاندارد حسابداری بر سود مندی تصمیم ،کیفیت سود و گزارشگری مالی مورد توجه سرمایه گذاران جهت تصمیم گیری است و کیفیت سود به طور غیر مستقیم شاخصی بر ارزیابی کیفیت استانداردگزارشگری محسوب می شود.تصمیم بر اساس سود ناقصیا کم کیفیت
موجب انتقال نامطلوب ثروت می شود.مثلا درصورت استفاده از سود به عنوان شاخص در پرداخت پاداش ،گزارش سود بیش ا زواقع ،موجب پرداخت پاداش بیشتر می شود و نیز ممکن است کاهش پرداخت بدهیها را بپوشاند و موجب تداوم وام دهی وام دهندگان شده و تخصیص نادرست منابع و نیز کاهش رشد اقتصادی را بدنبال داشته باشد .
کیفیت سود موضوعی است که در سال¬های اخیر به کانون توجه در ارزیابی عملکرد مالی و تداوم فعالیت شرکت¬ها تبدیل شده است. نقش اصلی اطلاعات حسابداری در بازارهای مالی فراهم کردن زمینه¬های لازم برای تخصیص بهینه¬ی منابع است. در پی رسوایی¬های مالی اخیر، اطمینان و اعتماد سرمایه¬گذاران به سیستم گزارشگری مالی تضعیف شده و کیفیت سود به عنوان یک عامل مهم در تعیین اعتبار و قابلیت اعتماد ارقام گزارش شده، پدیدار گشت . سود حسابداری مبتنی بر ارقام تعهدی از نظر بسیاری از کاربران اطلاعات صورت¬های مالی، ابزاری برای سنجش عملکرد شرکت¬ها محسوب می شود. منظور از ارزیابی عملکرد شرکت
¬ها ارزیابی کلی وضعیت مالی و نتایج عملیات برای تصمیم¬گیر¬ی¬های منطقی است.د رتعین ارزش شرکت ، نه تنها به کمیت ، بلکه به کیفیت سود نیز توجه می شود .منظور از کیفیت سود ، زمینه بالقوه رشد سود و میزان احتمال تحقق سودهای آتی است . به عبارت دیگر ، ارزش هر سهم تنها به سود هر سهم سال جار یبستگی نداشته و به انتظارات ما زا آینده شرکت و قدرت سود آوری سالهای آتی و ضریب اطمینان نسبت به سودهای آتی بستگی دارد .
در نتیجه، تعیین کیفیت اطلاعات حسابداری و نتایج حاصل از آن، مورد علاقه¬ی سرمایه¬گذاران، مدیران، قانون¬گذاران و تدوین¬کنندگان استانداردها قرار گرفت. تحلیل¬گران مالی، مدیران و سرمایه¬گذاران در سالهای اخیر به گزارش سودآوری شرکت¬ها توجه زیادی داشته¬اند. مدیران علاقه¬مند به حفظ رشد سود هستند زیرا، پاداش آنان اغلب به سود شرکت وابسته است. سود حسابداری و اجزای آن از جمله اطلاعاتی محسوب می¬شود که در هنگام تصمیم¬گیری توسط افراد در نظر گرفته می¬شود.تصمیم بر اساس سود ناقص یا کم کیفیت ،موجب انتقال نامطلوب ثروت می شود.در تعیین ارزش شرکت نه تنها به کمیت ، بلکه به کیفیت سود نیز توجه میشود .برخی ویژگیها موجب افزایش کیفیت سود میشوند مثل :«روشهای با ثبات و محافظه کارانه حسابداری – جریان درآمد قبل از مالیات ناشی از فعالیت های عملیاتی و تکرار پذیر- کسب سطحی از سود خالص و نرخ رشد مستقل ا زملاحظات مالیاتی – داشتن ساختاراز سرمایه مناسب (سود ناشی از تورم نباشدچون ورشکستگی
ناگهانی را پنهان می کند و باعث اعتبار دادن نادرست از سوی اعتبار دهندگان می شود.
سهامداران که مهمترین گروه ازکاربران اطلاعات صورت¬های مالی هستند منافع خود را دراین اطلاعات سود جستجو می¬کنند . سود حسابداری نشانه¬ای است که موجب تغییر باورها و رفتار سرمایه¬گذاران میشود کیفیت سود می¬تواند در
گزارشگری مالی اطمینان سرمایه¬گذاران را در بازارهای مالی تحت تاثیر قرار دهد. از عوامل مهم مؤثر در کیفیت سود می¬توان به روش¬های متعدد حسابداری، نارسایی¬های موجود در فرآیند برآوردها و پیش بینی¬ها، اختیار عمل مدیران و تاثیرپذیری سود از مبانی گزارشگری و صلاحدید مدیران اشاره کرد. عبارت کیفیت سود به توانایی مدیران در استفاده از اقلام اختیاری در اندازه¬گیری و گزارشگری سود اشاره دارد. اقلام اختیاری ممکن است شامل انتخاب از بین اصول یا استانداردهای حسابداری و به کارگیری برآوردها و زمان¬بندی معاملات بری شناسایی اقلام غیرعادی در سود باشد. در طول سه دهه اخیر بحث کیفیت سود مورد توجه خاص پژوهشگران قرار گرفته و تلاش بر این بوده است که با دست یافتن به یک روش منطقی و معتبر، کیفیت سود مورد ارزیابی قرار گرفته و عوامل تاثیر¬گذار بر آن شناسایی شود.
کیفیت سود زمانی مطرح می¬شود که تحلیلگران مالی تعیین کنند، تا چه میزان سود گزارش شده، منعکس کننده¬ی سود واقعی است. برداشت عموم سرمایه¬گذاران از مفهوم سود واقعی، سود حاصل از عملیات عادی قابل تکرار در سالهای مالی آینده و ایجاد کننده جریان¬های نقدی است. مفهوم کیفیت سود به دو ویژگی سودمندی در تصمیم¬گیری و ارتباط بین کیفیت سود و سود اقتصادی اشاره می¬کند.
ظهور نظریه کیفیت سود
سود یکی از اساسی¬ترین عناصر صورت¬های مالی است که همواره مورد توجه قرار گرفته است و از آن به عنوان معیاری برای ارزیابی تداوم فعالیت، کارآیی و بازنگری ساختار قراردادهای نمایندگان واحد اقتصادی یاد می¬شود شواهد نشان داده است که سود حسابداری شاخص خوبی برای بازده¬های سهام و پیش بینی جریان¬های نقدی آینده است، اما به دلیل استفاده از محدودیت¬های محافظه¬کاری و اهمیت در تعیین سود حسابداری، برخی از تحلیل¬گران به این نتیجه رسیدند که سود اقتصادی نسبت به سود حسابداری، شاخص بهتری برای پیش¬بینی جریان¬های نقدی آینده است. سود اقتصادی اولین ب
ار توسط آدام اسمیت تعریف شد و سپس این تعریف توسط هیکس (1939) بسط داده شد. او سود را مبلغی تعریف کرد که شخص می¬تواند طی یک دوره مصرف کند و در آخر دوره دارای همان رفاهی باشد که در اول دوره داشته است.
نظریه کیفیت سود برای اولین بار توسط تحلیل¬گران مالی و کارگزاران بورس مطرح شد، زیرا آنان احساس می-کردند سود گزارش شده قدرت سود را آن چنان که در ذهن مجسم می¬شود نشان نمی¬دهد. آنان دریافتند که پیش¬بینی سودهای آینده بر مبنای نتایج گزارش شده، کار مشکلی است. افزون بر این، تحلیل¬گران فهمیدند که تجزیه و تحلیل صورت¬های مالی شرکت¬ها به دلیل نقاط ضعف متعدد در اندازه¬گیری اطلاعات حسابداری کار مشکلی می¬باشد. سوال اساسی این است که چرا تحلیل¬گران مالی در ارزیابی خود از سود خالص گزارش شده و یا سود هر سهم شرکت (بدون تعدیل ) استفاده نمی¬کنند و جانب احتیاط را رعایت می نمایند.در تعیین ارزش شرکت نه تنها به کمیت سود، بلکه باید به کیفیت آن نیز توجه شود. منظور از کیفیت سود، زمینه بالقوه¬ی رشد سود و میزان احتمال تحقق سودهای آتی است. به بیان دیگر، ارزش یک سهم تنها به سود هر سهم سال جاری شرکت بستگی ندارد بلکه به انتظار از آینده شرکت و قدرت سود آوری سال¬های آینده و ضریب اطمینان نسبت به آن
بستگی دارد.
پیشینه تحقیق
در سال¬های اخیر و به ویژه در نتیجه رسوایی¬های مالی اخیر، توجه روز افزونی به موضوع کیفیت سود شده است. کیفیت سود مفهومی است کهدر رابطه با آن مطرح شده¬اند که برخی از مهم¬ترین آنها عبارتند از :
روساین[8] (1999) سودی را با کیفیت¬تر می¬داند که پایدارتر باشد. از دید ریچاردسون و همکاران[9] (2001) کیفیت سود درجه ثبات عملکرد عایدات در دوره¬ی آینده است. وایت[15] (2003) کیفیت سود را میزان محافظه-کاری اعمال شده در سود گزارش شده می¬داند. کرسکن هایتر و ملوماد[16] (2004) سود با کیفیت را سودی می-دانندکه به ارزش شرکت در بلندمدت نزدیک¬تر بوده و حاوی محتوای اطلاعاتی بیش¬تر باشد.
یکی از دلایل احتمالی تنوع در تعاریف به عمل آمده از کیفیت سود می¬تواند نگاه¬های متفاوت محققان به جنبه¬های گوناگون این مفهوم باشد. به همین دلیل، موضوع کیفیت سود موضوعی پیچیده به شمار می¬رود و تاکنون هیچ محققی نتوانسته است تعریف جامعی از این مفهوم ارایه کند و یا شاخص کاملی برای آن بیابد.
معیار ها و ساختارهای کیفیت سود
1)ساختارهای کیفیت سود ناشی ازخواص سریهای زمانی: :الف) پایداری (ثبات):از نظر سرمایه گذاران ، سودهای با ثبات اهمیت زیادی داشته و با دوام تلقی می شوند . هرچه این پایدار یبیشتر باشد ، شرکت توان بیشتری بر حفظ س
ودهای جاری داشته و فرض می شود کیفیت سود بالاتر است .
ب)توانای پیش بینی:توانایی استفاده کنندگان را در پیش بینی اقلامک مورد علاقه شان بالا می برد .محققان معمولا از پیش بینی های یکساله استفاده می کند .
ج)تغییر پذیری(نوسان پذیری ):یک روش در ارزیابی کیفیت سود ، بررسی یکنواختی سود است زیرا یکنواختی یا عدم تغییر پذیری به معنای وجود سود با کیفیت است .
2)مفهوم کیفیت سود بر اساس رابطه بین سود ، اقلام تعهدی و وجه نقد:الف )نسبت وجه نقد حاصل از فعالیتهای عملیاتی به سود ب ) تغییر در کل اقلام تعهدی ج)پیش بینی اجزاء اختیاری اقلام تعهدی به کمک متغیرهای حسابدار ی د)پیش بینی روابط بین اقلام تعهدی جریانات نقدی
3)مفهوم کیفیت سود بر اساس ویژگیهای کیفی چاچوب نظری هیات استاندارد حسابدار یمالی : مربوط بودن قابلیت اتکا
4)مفهوم کیفیت سود بر اساس تاثیر حسابدار ی:یعن
ی بین میزان منفعتی که تهیه کندگان اطلاعات از قضاوت و پیش بینی خواهند برد و کیفیت سود رابطه معکوسی وجود دارد .
تحلیل گران مال یکیفیت سود را بدین منظور ارزیابی می کنند که یک سطح مربوط ا زسود را تعیین و سود خالص آتی را پیش بینی کند و در نتیجه ، قیمت سهام شرکت را تعیین کند از طرفی این تحلیل گران در کیر پردازش و تفسیر اطلاعات بود .و در ک صحیح کیفیت سود ، یک بخش اساسی می باشد .
د رمتون حسابدار ی مالی ، برخی ویژگیهای بنگاه وجود دارد که موجب افزایش کیفیت سود م یشود : روشهای با ثبات و محافظه کارانه حسابدار ی ب)جریان در آمد قبل از مالیات ناشی از فعالیتهای عملیاتی و تکرار پذیر ج)کسب سطحی از سود خالص و نرخ رشد ، قبل از ملاحظات مالیاتی د)داشتن ساخار سرمایه مناسب د)سود شرکت ناشی ا زتورم نباشد : سودهای متورم مکن است ورشکستگی ناگهانی شرکت را پنهان کند و باعث اعتبار دهی نادرست از سوی اعتبار دهندگان باشند
حجم اقلام تعهدی یک شاخص خوب برای کیفیت سود است مثلا شرکتهای با سود گزارش بالاتر از جریان وجوه نقد عملیاتی (حجم بالای اقلام تعهدی )در سالهای آتی ، کاهشی د رسود عملیاتی را تجربه خواهند کرد . اقلام تعهدی بین سود حسابداری و جریان وجوه نقد حاصل از عملیات را بیان می کند .
عناصرکیفیت سود
ارقام سود از طریق انتخاب¬های مدیران و حسابداران بین اصول پذیرفته شده حسابداری و قضاوت¬های شخصی مدیران در مورد رویه¬های به کارگرفته شده برای ثبت اطلاعات حسابداری تحت تاثیر قرار می¬گیرد. گاهی اوقات مدیریت بنگاه اقتصادی از انتخاب¬های حسابداری برای دستکاری سودها و گمراه کردن کاربران بهره می¬گیرد. افزون بر این، مدیران ممکن است عناصر سودها را برای بهتر از واقع نشان دادن وضعیت بنگاه اقتصادی دستکاری کنند و با این کار کیفیت سود گزارش شده را به حداقل می¬رسانند، زیرا کسانی که برای تصمیم¬گیری¬های خود به سودهای مزبور اتکا می¬کنند، دچار اشتباه شده و تحلیل¬گران مالی نیز نمی¬توانند پیش¬بینی صحیحی از توان سودآوری بنگاه اقتصادی در آینده انجام دهند. سیگال[4] (1979) معتقد است ارقام سود باید صداقت، قابلیت اطمینان و قابلیت پیش¬بینی داشته باشند. صداقت یعنی باید به دور از هر گونه پیش¬داوری و دستکاری برنامه¬ریزی شده برای مطلوب نشان دادن وضعیت بنگاه اقتصادی باشند و قابلیت اطمینان نیز یعنی اینکه ارقام س
ودهای گزارش شده باید ارزیابی درستی از قدرت سودآوری شرکت ارایه دهند و نیز بتوان از طریق آنها روند سود آوری آینده را پیش¬بینی نمود.
کیفیت سود را می¬توان به سه دسته¬ی پایداری سود، سطوح ارقام تعهدی و سود منعکس کننده¬ی معاملات اقتصادی مربوط، تقسیم کرد. پایداری سود به معنی تکرارپذیری (استمرار) سود جاری است. هر چه پایداری سود بیش¬تر باشد،
یعنی شرکت توان بیش¬تری برای حفظ سودهای جاری دارد و فرض می¬شود کیفیت سود شرکت نیز بالاتر است. سطوح ارقام تعهدی نیز با کیفیت سود رابطه¬ی معکوس دارد، زیرا هر چه میزان ارقام تعهدی سود بیش تر باشد، کیفیت سود شرکت کاهش می¬یابد. هم¬چنین، هر چه سود حسابداری که گزارش می¬شود منعکس کننده¬ی معاملات واقعی اقتصادی موجود باشد به همان اندازه کیفیت سود نیز افزایش می¬یابد( مک نیچالس[5]، 2002). مدیران به دلیل انتخاب و بکارگیری برآوردها و قضاوتهای اساسی مسئول کیفیت سود میباشند
روش¬های ارزیابی کیفیت سود
به طور کلی چهار روش برای ارزیابی کیفیت سود به شرح زیر مطرح است :
1) روش مبتنی بر مربوط بودن با ارزش سهام: در این روش ارتباط بین مقادیر مختلف سود و قیمت سهام (بازار) به کمک رگرسیون اندازه¬گیری می¬شود. هر چه میزان ضریب همبستگی تعدیل شده بیش¬تر باشد، سود متغیر مرتبط¬تری با ارزش است ( بارس و همکاران[6]، 2001).
2) روش مبتنی بر محتوای اطلاعاتی: در این روش ارتباط بین تغییرات قیمت یا بازده سهام، با سطوح یا تغییرات غیرمنتظره¬ی مقادیر مختلف سود به کمک رگرسیون اندازه¬گیری می¬شود. هر چه میزان ضریب همبستگی تعدیل شده به یک نزدیک¬تر باشد، نشان دهنده¬ی بار اطلاعاتی بیش¬تری است.
3) روش مبتنی بر توانایی پیش بینی: در این روش مهم آن است که مقادیر گذشته سود بتواند مقادیر آینده را پیش بینی کند. هر چه میزان قدر مطلق میانگین خطای پیش بینی کمتر باشد، آن مقدار توانایی پیش¬بینی بیش-تری دارد.
4) روش مبتنی بر سود اقتصادی: در این روش بیش¬تر معیارهای مبتنی بر پیش¬بینی هزینه¬ی سرمایه مدنظر قرار می¬گیرد. استنباط این است که این ارقهایی است که بر این روش اتکا دارد (کارنل و لاندسمن[7]، 2003).
. برخی از مهم¬ترین تحقیقات انجام شده در رابطه با کیفیت سود به شرح زیر هستند:
اسلوان[18] (1996) در تحقیق خود نشان داد عملکرد سودآوری قابل انتساب به جزء تعهدی سود کمتر از بخش قابل انتساب به جزء نقدی است.
یافته¬های پنمن و ژانگ (2002) بیان¬گر این است که حسابداری محافظه¬کارانه، منجر به کیفیت سود می¬شود.
ژی[19] (2001) نشان داد اقلام تعهدی غیرعادی نسبت به اقلام تعهدی عادی ثبات کمتری دارند و خود اقلام تعهدی عادی هم نسبت به جریان¬های نقدی عملیاتی ثبات کمتری دارند.
فرانسیس و همکاران[20] (2003) شواهدی ارایه کردند که بیان¬گر رابطه¬ی مثبت بین آثار قیمت¬گذاری الگوهای سودآوری و کیفیت سود است.
تحلیل کیفیت سود
عموما شرکتها در انتخاب اصول و برآوردهای حسابداری اختیاراتی دارند که بر نتایج مالی گزارش شده حسابداری ، میزان اختیارات شرکت در تهیه صورتهای مالی به وسیله 2 اصل اساسی محافظه کاری و بی طرفی کنترل می شود د رحالیکه اغلب انگیزه های رقابتی مدیریت بر انتخاب رویه ها تاثیر گذاشته و ایندو نادیده گرفته می شوند و سود را بیشتر از واقع نشان می دهند . مثلا موسسه میکرو استراتژی با شناخت رد آمد زودتر از موعدقابلیت سودآوری را بیشتر از واقع نشان داد و شرکت انرون که با سیاست تامین مالی خارج از تراز نامه ، زیان مالیخود را پنهان کرده و تقریبا 100%ارزش سرمایه گذار ی خود را از دست داد .
نقش مدیریت و کمیته حسابرسی در ارتباط با کیفیت سود
مدیران به دلیل مسئولیت انتخاب و بکارگیری برآوردها و قضاوتهای اساسی ، مسئول کیفیت سود می باشند. هرگونه تغییر ناگهانی در مدیریت یا تغییر مدیریت موفق ، موجب بی ثباتی د رعملکرد و سود شرکت می باشد و مشکلاتی د رسودآوری خواهد داشت .به دلیل اهمیت اطلاعات حسابداری بر بر سهامداران از لحاظ نیازهای ارزشی و ح
اکمیتی، سهامداران از کمیته حسابرسی تقاضای نظارت بیشتر بر فرآیند گزارشگری مالی را دارند . شواهد تجربی نشان می دهد که بین کیفیت و حق الزحمه حسابرسی رابطه وجود دارد . به همین دلیل کمیسیون بورس اوراق بهادار ، قوانین و مقررات مربوط به استقلال حسابرسی را باز نگری کرده و شرکتهای سهامی عام را ملزم به اع
لام میزان حق الزحمه پرداختی به حسابرسان مستقل را برای خدمات حسابرسی و غیر حسابرسی کرد چون حق الزحمه بالا موجب کاه شاستقلال نیز کاهش کیفیت حسابرسی و د رنتیجه کاهش کیفیت سود خواهد شد .
کاهش کیفیت سودکاهش کیفیت حسابرسیکاهش استقلالافزایش حق الزحمه خدمات غیرحسابرسی
تحلیل بنیادین کیفیت سود
ازعوامل مهم د رتحلیل و ارزیابی کیفیت سود می توان به موارد زیر اشاره کرد :
1)تولید جریان نقدی:از مهمترین شاخصهای کیفیت سود است چون با وجود امکان دستکار یسود ، دستکاری جریان نقدی غیر مکن است
2)کیفیت حسابهای در یافتنی و درآمد
3)کیفیت( اندازه گیری ) موجودی کالا:که مستقیما به محافظه کاری و بیطرفی د رمحاسبه بهای تمام شده کالای فروش رفته بستگی دارد مثلا اگربهای تمام شده کالای فروش رفته کمتر از واقع نشان داده شود ، سودآوری شرکت بیشتر از واقع گزار شمی شود و بلعکس.
4)کیفیت حساب دارائیهای ثابت:مثلا در نظر گرفتن عمر مفید بالا برای داراییهای ثابت موجب افزایش سود خالص باشد بدون اینکه سودآوری واقعی شرکت بهبود یافته باشد .
5)کیفیت بدهیها و افشا:بدهیها باید بیطرفانه گزارش شود .
6)ارزیابی فعالیتهای مدیریت سود:اکث شرکتها حداقل یکی از فنون مدیریت سود را به منظور رسیدن به اهداف گزارشگری مالی مدیریت بکار می گیرند . در این میان ارزیابی اهمیت و اندازه فعالیتهای مدیریت سود نسبت به سود خالص یا کل داراییها ، مهم
به نظر می رسد .
7)حاکمیت شرکتی و ساختار کنترلی:به حصول اطمینان از همسویی فعالیتها و و منافع مدیریت با منافع سهامداران اشاره دارد . از اینرو مدیریت سود هنگام یامکانپذیر است که حاکمیت شرکتی و ساختار کنترلی غیر اثر بخش باشد .
8)محیط رقابتی:که اثر مثبت یا منفی بر سود دارد . مثلا رشد سریع فناوری د رصنعت رایانه ، منجر به افزایش کالای ناباب و بدون استفاده می شود .
نتیجه¬گیری
تعریف جامعی از کیفیت سود وجود ندارد، تعریف عام مورد قبول بیشتر ت
حلیل¬گران مالی این است که آنان کیفیت سود را به عنوان سود عادی مستمر، تکرارپذیر و ایجاد کننده جریان¬های نقدی حاصل از عملیات می¬دانند. آنان معتقدند کیفیت سود رقمی بین سود خالص گزارش شده و جریان¬های نقدی حاصل از عملیات منهای اقلام غیرتکراری است. تاکنون، متخصصان مالی نتوانسته¬اند به یک محاسبه مستقل از سود دست یابند که کیفیت مورد نظر آنان را تامین کند. در این حالت، متخصصان مالی می¬توانند با انجام تعدیلات مناسب¬، به دامنه¬ای دست یابند که به شکل صحیح تر نشانگر کیفیت سود خالص گزارش شده باشد. بنابراین، مفهوم کیفیت سود، یک موضوع تعریف شده ثابت نیست که بتوان به آن دست یافت، بلکه مفهومی نسبی است که به ارتباط آن با دیدگاه¬ها و نگرش¬های فکری بستگی دارد. برای ارزیابی کیفیت سود چهار معیار روش مبتنی بر مربوط بودن با ارزش، روش مبتنی بر محتوای اطلاعاتی، روش مبتنی بر توانایی پیش بینی و روش مبتنی بر سود اقتصادی وجود دارد.
توسط :دکتر سید حسین سجادی[1] کامران محمدی[2]
با احترام و سپاس
هموارسازی سود
یکی از اهداف اولیه مدیریت سود حفظ اعتبار شرکت است چرا که اعتبار باعث می شود شرکت کارا و پویا به حساب اید.کسب جایگاهی مناسب در میان رقبا و بازار سرمایه باعث می شود سرمایه گذاران و اعتباردهندگان نسبت به شرکت نظر مساعدتری داشته باشند و شرکت از صرف هزینه های بیشتر در رقابت با سایر شرکت های مشابه بی نیاز شود و با هزینه ی کمتر اعتبار و وام دریافت کند.
هموار سازی سود عبارت است از اعمال نظر مدیریت شرکت در تقدم و تاخر ثبت حسابداری هزینه‌ها و درآمدها یا به حساب گرفتن هزینه‌ها یا انتقال آنها به سالهای بعد، بطوری که باعث شود شرکت در طول چند سال متوالی از روند سود بدون تغییرات عمده برخوردار باشد. هدف مدیریت این است که شرکت را در نظر سرمایه‌گذاران و بازار سرمایه، با ثبات و پویا نشان دهد.برای مثال ،مدیریت” شرکت لاستیک فایرستون “در سال 1970سعی نمود بتا درآم
دهای شرکت را در یک حساب سری پنهان کار ینماید تا با این عمل بتواند د رسالهایی که سود آوری شرکت کاهش می یابد از آن استفاده کند .حرفه حسابداری همواره سعی داشته به اصول و قوانینی دست یابد تا از طریق آن به هموار سازی سود شرکتها پی ببرد. مدیران با تمایل به هموار سازی سود ،یک سری اطلاعات را تغیر یا پنهان می کنند از اینرو تحلیل گر یا حسابرس باید با توجه به بینش و آگاهی خود نسبت به آن شرکتها تقریبا بداند که گرایش و تمایلات هموار سازیسود در کجا وجود داشته و راهها و ابزار های هموا رسازی سود کدامند.
هموارسازی سود نوعی عمل آگاهانه است که توسط مدیریت و با استفاده از ابزارهای خاصی در حسابداری برای کاستن از نوسانات در سود انجام میگیرد. به بیان دیگر هموا
رسازی سود در محدوده اصول و استانداردهای پذیرفته شده حسابداری حاصل میشود. در هموارسازی سود به واسطه جابجایی که در درآمدها و هزینه‌ها انجام میگیرد و سود یک یا چند دوره مالی تغییر یافته و تعدیل میشود، در واقع می‌توان گفت هموارسازی سود عمل عالمانه‌ای است که توسط مدیریت انجام میشود.
هندریکسون معتقد است اگر سود خالص شرکت با نرخ ثابتی د رهر سال رشد داشته باشد یعن یدارای نوسان کمتر یباشد ،قیمت هر سهم افزایش می یابد چون سرمایه گذاران پول بیشتری را برای سهام شرکتهایی می پردازند که سود گزارش شده آنها نوسان
کمتری داشته باشد .
بسیاری از سازمان ها تغییر در روش های حسابداری را به عنوان بخشی از سیاست های حسابداری خود مطرح می کنند. باور عموم مردم بر این است که سازمان ها برای مخفی کردن نارسایی های عملکردی خود اقدام به تغییر در روش های حسابداری می نمایند.از سوی دیگر، تدوین کنندگان قوانین و مقررات حسابداری کوشیده اند توانایی های مدیریت در انجام تغییرهای حسابداری را (با هدف افزایش یا کاهش سود خالص) محدود کنند.
مهم ترین انگیزه ی هموارسازی سود این باور است که شرکت
هایی که روند سود مناسبی دارند و سود ان ها دچار تغییرات عمده نمی شود نسبت به شرکت های مشابه ارزش بیشتری دارند.هموارسازی باعث بالا رفتن ارزش سهام شرکت در بورس و جذب سرمایه گذاران بالقوه برای ان می شود.نتایج تحقیقی در مورد 358 شرکت پذیرفته شده در بورس امریکا نشان داد که شرکت هایی که سود انها دچار تغییرات زیادی در طول سالهای قبل نبوده دارای ارزش سهام بالاتری هستند و در مقایسه با شرکت هایی مشابه بدهی کمتری دارند.
سایر انگیزه هایی که باعث می شود مدیران در پی هموارسازی سود باشند عبارتند از:1- دریافت پاداش های مدیریتی بیشتر به خاطر بالا بودن ارزش سهام: وقتی سهام شرکت در بورس نسبت به شرکت های مشابه ارزش بیشتری داشته باشد مدیران توقع دریافت پاداش بیشتری دارند.
2- پرداخت بهره کمتر در استقراض از موسسات اعتباری و بانک ها: هموارسازی سود شرکت را در حال رشد نشان می دهد و این خود نمایانگر ریسک کمتر در مورد این شرکت است و به ان امکان می دهد با نرخ بهره ی پایین تری از موسسات اعتباری و بانک ها وام بگیرد و نقدینگی حاصل از بهره ی کمتر می تواند یکی از منابع مالی شرکت برای توسعه ی ان باشد.
3- جذب سرمایه: روند رشد شرکت در تصمیم گیری سرمایه گذاران و اعتباردهندگان موثر است زیرا ان ها معتقدند این شرکتها ریسک کمتری دارند و برای سرمایه گذاری بهترند.
نوع مالکیت هم یکی از عوامل موثر بر هموارسازی سود است و در شرکتهای خصوصی (مدیر کنترلی نسبت به مالک کنترلی) به خاطر وجود تضاد منافع هموار سازی سود بیشتر است.
به نظر می‌رسد اصطلاح هموارسازی سود بیشتر در مفهوم نوسان گیری و اصطلاح مدیریت سود در مفهوم دستکاری و مداخله با هدفی خاص مورد استفاده قرار میگیرد. شرکتهای بزرگتر بیشتر از شرکتهای کوچکتر عمل هموارسازی را انجام داده‌اند. در واقع هموارسازی سود، ناشی از احساس به این نیاز است که مدیریت می خواهد پدیده عدم اطمین
ان محیط را خنثی نماید و نوسان های عملکرد سازمان را که ناشی از چرخه میان دوره ای که مبتنی بر رونق و کساد است، کاهش دهد.
تحقیقات نشان دادند که هرچه مقدار داراییهای استهلاک پذیر، نسبت به کل داراییها بیشتر باشد به طور بالقوه احتمال بیشتری برای هموارسازی سود از طریق تغییر در روش استهلاک وجود دارد و یا هر گاه مدیران احساس کنند اعداد و ارقام قابل گزارش، موجب نقض قراردادهای بدهی و تعهدات ارائه شده به بستانکاران خواهد شد(و در نتیجه احتمال ورشکستگی شرکت را افزایش خواهد داد) انگیزه بیشتری خواهند داشت تا از طریق هموارسازی سود خطر احتمالی را کاهش داده و مرتفع سازند.
شواهد تجربی حاکی از آن است که شرکتها قادرند، حتی سطح سود مورد نظرشان که باید گزارش شود را خودشان انتخاب کرده و بر این اساس رویه‌های حسابداری را دستکاری کنند.بنابراین مدیران به راحتی سود واحد تجاری برای گزارش به استفاده‌کنندگان را با انتقال اقلام درآمد و هزینه بین سالهای متفاوت نسبتا ثابت و پایدار نشان می‌دهند. حال ممکن است این دستکاری برای سالی منجر به انتقال هزینه به سال بعد یا ایجاد درآمد از سالهای آتی و مواردی مشابه باشد.
انواع هموارسازی سود
هموارسازی طبیعی: این نوع از هموارسازی سود به جریان
های سودی گفته میشود که از فرآیندهای عملیاتی ذاتا هموار و واقعی بدست می‌آید. مثل صنایع آب و برق و گاز که قیمت نسبتا ثابتی دارند و یا با نرخ ثابتی در حال رشدند حجم فروش و قیمت‌ها به طور ذاتی هموار است.
سودهایی که به طور طبیعی هموار نیستند و تعمدا توسط مدیریت هموار شده‌اند:
1- هموارسازی مصنوعی (هموارسازی حسابداری)، این نوع از هموارسازی سود توسط مدیریت صورت می‌گیــــرد و مدیریت برخی از رویدادها و وقایع
اقتصادی را کنترل می‌کند و روی آنها تاثیر می‌گذارد. مثـل فروش‌های زودرس یا برعکس آن به تاخیر انداختن فروش واحد تجاری. به عبارت دیگر هموارسازی مصنوعی سود، تنها موجب جابجایی هزینه‌ها و درآمدها بین دوره‌های مالی میشود.
2- هموارسازی واقعی(هموارسازی معاملاتی یا اقتصادی)، این نوع هموارسازی ناشی از یک رویداد اقتصادی نیست بلکه از اقداماتی ناشی میشود که اصطلاحا به آن «دستکاری‌های حسابداری» می‌گویند و تاثیری بر جریانات نقدی واحد تجاری ندارد. هموارسازی واقعی، به رویدادهای واقعی که بر اساس یا بدون توجه به تاثیرات هموارسازی بر سود به عمل آمده است اطلاق میشود. در حالی که هموارسازی مصنوعی مربوط به آن دسته از روشهای حسابداری است که به قصد انتقال درآمدها یا هزینه‌ها از یک دوره به دوره دیگر اعمال میشود.
در تحقیقات صورت گرفته، بیشتر عواملی چون نوع مالکیت، نوع صنعت، اندازه شرکت، سودآوری و ملیت شرکتها را مورد بررسی قرار داده‌اند.
منتقدین همـوارسازی از آن روی هموارسازی سود را عمل نادرست می‌دانند که باعث افشای نامناسب اطلاعات مالی شده و سرمایه‌گذاران را از امکان ارزیابی مناسب ریسک و بازده محروم می‌کند زیرا اطلاعات ارائه شده در مورد سودآوری شرکتها درست و کافی نیست.موافقین، هموار سازی سود را بر ارزش اوراق بهادارو ارزش بازار سهام موثر می‌دانند.
روشها ی هموار سازی سود
1-آرایش اقتصادی موسسه : با دستکاری سود بین 2 یا چند دوره توسط مدیر ، سود موسسه برابر با سود اعلام شده د رصورت سود و زیان نخواهد بود .مثل برآورد هزینه ها یبازنشستگی –عمر مفید داراییها-کاهش ارزش دفتری مطالبات مشکوک الوصول و ;
2-روش کلاسیک :که همواره سود با توجه به ارتباط بین متغیرهای هموار سازی سود و تاثیر آن بر سود گزارش شده مورد بررسی قرار میگیرد ولی هموار ساز ی ساختگی سود را بررسی نمی کند .
3-روش تغییر پذیری سود :در این روش “ایم هاف:سعی کرده از اشتباه گرفتن هموار ساز یساختگی سود که توسط مدیریت انجام می گیرد با هموار سازی واقعی سود جلوگیری کند .
4-روش اقتصادی دوگانه یا مضاعف :د راقتصاد دو بخش یمطرح می شود که به بخشهای محوری صنعت و بخش های جانبی صنعت تقسیم می شود .محوری صنعت به فعالیتهای تولیدی کالای اب ارزش یا انحصار ی – صنایع مادر – تجارت عمده کالا و سود دهی بالا اشاره دارد .
5-روش بهای تمام شده و ارزش ویژه سرمایه گذاری :روش بهای تمام شده روشی است که شرکت اصلی سود شعبه ها را زمان اعلام سود به 2 روش سود واقعی سهام و سود غیر واقعی سهام شناسایی می کند . در روش ارزش ویژه سرمایه گذاری سود سنواتی را هم د ربر می گیرد
انگیزه‌ها و اهداف هموارسازی سود
الف)افزایش رفاه سهامداران: سهامداران حاضرند برای شرکتهایی که دارای سود پایداری هستند بهای بیشتری را بپردازند و در حالت کلی تمایل بیشتری به سرمایه گذاری در شرکتهایی دارند که سودهای همواری را گزارش می‌کنند شرکتهایی که سودهای هموار
ی را گزارش می‌کنند نسبت به شرکتهایی که سودهای پرنوسانی را گزارش می‌کنند دارای ریسک کمتری هستند
ب)تسهیل قابلیت پیش‌بینی سود: وقتی که هموارسازی سود وجود داشته باشد، مدیریت و سهامداران می‌توانند راحتر برنامه‌ریزی و بودجه بندی کنند.
ج)افزایش رفاه مدیریت:در اکثر واحدهای تجاری پاداش مدیریت تابعی از سود است و مدیریت برای دریافت پاداش بیشتر دست به هموارسازی سود می‌زند.
ابزارها و روش های مورد استفاده در هموارسازی ( مصنوعی) سود
1- زمان بندی رویدادها:مدیر برای اینکه سود را هموار کند رویدادهایی را که اتفاق افتاده‌اند در زمان خود شناسایی و ثبت نمی‌کند و به سالهای دیگر منتقل می‌کند مثلاً ثبت فروش به عنوان پیش دریافت یا ثبت پیش دریافت به عنوان فروش .
2- روش های تسهیم هزینه: مدیریت با اعمال نظر در مورد بعضی از هزینه ها مثل هزینه های تحقیق و توسعه و استهلاک سرقفلی می تواند سود شرکت را تغییر دهد. برای مثال مدیریت در زمانی که سود شرکت به صورت ثابت رشد می کند با تسهیم هزینه ی تحقیق و توسعه برای سال های اتی دست به هموارسازی می زند اما زمانی که افزایش فوق العاده ای در فروش خود دارد هموارسازی را با هزینه کردن تمام مخارج تحقیق و توسعه عملی می کند.
3- طبقه بندی رویدادها: مدیران با استفاده از طبقه بندی رویدادها دست به هموارسازی سود می‌زنند به عنوان مثال عادی یا غیرعادی تلقی کردن برخی اقلام سود (زیان) منجر به افزایش یا کاهش سود عملیاتی خواهد شد. تحقیقات صورت گرفت در مورد ابزارهای هموارسازی سود
بارینا و همکاران در تفکیک سه جنبه مختلف هموارسازی به شرح زیر بیان می دارند :
1-هموارسازی از طریق رویدادها : مدیریت می تواند رویدادها را طوری زمانبندی نماید که تاثیر بر درآمد گزارش شده ، به تدریج نوسانات موجود را کاهش دهد اگر موانع زمانبندی برنامه ریزی شده وقایع ( مثلا تحقیق و توسعه) تابع قواعد مالی حاکم بر تشخیص مالی وقایع می باشد .
2- هموارسازی از طریق تفویض ( انتقال) در طول دور هایی از زمان : با عنایت به وقوع و تشخیص وقایع ، مدیریت دارایی کنترل گسترده تر در تعیین دوره ای است که تح
ت تاثیر کمی وقایع قرار می گیرد .
3- هموارسازی از طریق طبقه بندی : زمانی که ارقام صورت سود و زیان به استثناء سود خالص هدف فرآیند هموارسازی است مدیریت خواهد بود به واسطه طبقه بندی
صورت سود و زیان نوسانات در صورت یاد شده را به مرور زمان کاهش دهد .
صاحب‌نظران اتفاق نظر دارند، مجاز دانستن روشهای مختلف در استانداردهای حسابداری، به مدیران امکان می‌دهد هر کدام از روشها را با توجه به منافع خود به کار گیرند،در هر صورت با افشای بیشتر اطلاعات، دست مدیریت در هموار سازی سود، حداقل کم شده و باعث میشود استفاده‌کنندگان از اطلاعات مالی با آگاهی کامل تصمیم‌گیری کرده و مجبور نباشند هزینه بیشتری برای افشای اطلاعات بپردازند.
ابــزارهای همــوارسازی را به شـــرح زیـــر طبقه‌بندی کرده‌اند:
1)تغییر در خط مشی‌های حسابداری
2)هزینه‌های بازنشستگی
3)سود سهام
4)اقلام غیرمترقبه
5)معافیت مالیاتی سرمایه گذاری‌ها
6)استهلاک و هزینه‌های ثابت
7)تصمیمات اختیاری حسابداری
8)طبقه‌بندی‌های حسابداری
9)ذخیره‌ها و اندوخته‌ها
نتیجه‌گیری
مدیریت شرکتها برای آن که شرکت خود را با ثبات نشان دهند در پی هموارسازی سود بر می‌آیند و با تقدم و تاخر در ثبت اقلام، تغییرات سود در طی دوره‌های مالی را مخفی می‌کنند. صاحب‌نظران اتفاق نظر دارند، مجاز دانستن روشهای مختلف در استانداردهای حسابداری، به مدیران امکان می‌دهد هر کدام از روشها را با توجه به منافع خود به کار گیرند، هر چند محققین معتقدند که در بازارهای کارا، مدیران نمی‌توانند با هموارسازی سود، بازار سرمایه را گمراه کنند.
در هر صورت با افشای بیشتر اطلاعات، دست مدیریت در هموار سازی سود، حداقل کم شده و باعث میشود استفاده‌کنندگان از اطلاعات مالی با آگاهی کامل تصمیم‌گیری کرده و مجبور نباشند هزینه بیشتری برای افشای اطلاعات بپردازند.