دانلود مقاله تربت جام فایل ورد (word)

دانلود مقاله تربت جام فایل ورد (word) دارای 34 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد دانلود مقاله تربت جام فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی دانلود مقاله تربت جام فایل ورد (word) ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن دانلود مقاله تربت جام فایل ورد (word) :

تربت جام

حوزه آبخیز کمرچه شهرستان تربت جام در موقعیت جغرافیایی 30 35 تا 36 35 ، 42 64، 46 64 واقع شده است. ساده ترین راه دسترسی به حوزه از طریق جاده آسفالته موسی آباد تربت جام می باشد که حدود 20 کیلومتر از این جاده دسترسی شوسه می باشد تحت اعظم این حوزه دارای امتدادی شمالی ـ جنوبی و کمی شرقی ـ غربی می باشد. جزء حوزه های کشیده و پهن

به شمار می آید. این حوزه دارای 5 زیر حوزه هیدرولوژیکی و 2 زیر حوزه غیر هیدرولوژیکی تفکیک شده است. ساخت حوزه برابر 35/ 45 کیلومتر مربع می باشد. که از 5 زیر حوزه هیدرولوژیکی زیر حوزه های A1 , A2 دارای شباهت از نظر ارخنمون سنگی – پوشش گیاهی – زمن شناسی.و زیر حوزه های B1, B2, B3 دارای شباهت نزدیک به هم دارند.

نکته قابل توجه و تذکر در رین گزارش ، وقوع تگرگ بهار سال 84 است که باعث کوبیدگی خاک سطحی حوزه و همچنین از بین رفتن گیاهان یکساله چمنی شده است. بطوریکه این تگرگ قسمت اعظم ریزدانه ها و حتی سنگ ریزه های با قطره های مختلف و متفاوت را از مناطق بالادست کنده و به مناطق پایین دست حمل کرده است که وقوع این امر مم را در مطالعه ژوشش گیاهی با مشکل مواجه کرد. بطوریکه تخریب تگرگ ذکر شده در زیر حوزه A1, A2 بسیار مشهود بود که باعث شکسته شدن بندهای خاکی در خروجی این رو زیر حوزه شده بود. برون زدگی سنگی در زیر حوزه A1 بخصوص در دامنه های شمالی ـ جنوبی- در حد 60% به چشم می خورد.

در زیر حوزه های B1, B2 , B3 یک لایه مارنی در فاصله بین اراضی دیمزارها و نقاط ارتفاعی (1440- 1760 متر) قرار داده است که این لایه مارنی از پوشش گیاهی ضعیفی برخوردار می باشد که این لایه به دلیل از بین رفتن خاک، در اثر فرسایش می باشد. بیشتر اراضی حوزه در مناطق تپه ماهوری قرار گرفته است از مسائلی دیگر که در این حوزه به چشم می خورد وجود دیمزارهای فاوان در شیب های مختلف و متعدد می باشد. کل اراضی مرتعی حوزه در چهار سامان عرضی قرار گرفته که سامان عرضی چشمه گل بیشترین سطح اراضی حزه ربا در بر گرفته است به واسطه شدت

بهرا برداری از اراضی مرتعی حوزه شرایط کاملاً نامناسبی در اکثریت مراتع حوزه دیده می شود. شرایط اقتصادی دامداران باعث شده تا مراتع حوزه در اکثر اوقات سال مورد بهره برداری و تحت چرای شدید دامها واقع شوند. که در شرایط تخریب شده ها در آنها بواسطه همین شدت بهره برداری و زمان نامناسب چرا می باشد.

از کل سطح حوزه حدود 2/2518 هکتار مراتع را تشکیل می دهند. که در قالب 6 تیپ گیاهی قرار گرفته که در جدول شماره 1 ذکر شده است. منظور از سطح مراتع که در 6 تیپ بیان شده است در واقع مراتعی که در زیر حوزه های هیدرولوژیکی می باشد. از کل مساحت حوزه که 4535 هکتار است از حدود 3454 هکتار حوزه هیدرولوژیکی و حدود 1080 هکتار از سطح حوزه غیر هیدرولوژیکی

است . با توجه به نقشه فیزیو گرافی حوزه که توسط گروه آقای محسن ظهوری تهیه شده، 5 زیر حوزه هیدرولوژیکی و 3 زیر حوزه غیر هیدرولوژیکی تقسیم شده است . با توجه به اهمیت یکی از زیر حوزه های غیر هیدرولوژیکی جهت مطالعه و برآورد پوشش گیاهی با زیر حوزه B1 هیدرولوژیکی ادغام شده است. و دو زیر حوزه غیر هیدرولوژیکی دیگر به این قسنت اعظم آن از اراضی دیم تشکیل شده حدود 88% ، و 12% باقی مانده مرتع می باشد که جهت براورد و محاسبات صرف نظر شده است و تأثیر چندانی در کت سطح حوزه ندارد.

مقدمه
در مناطق خشک و نیمه خشک که بخش اعظمی از سطح مراتع کشورها در این گونه مناطق واقع شده است . محدودیت هایی از جهت شرایط اقلیمی و به طبع آن ، شرایط خاک، باعث شده است تا ضعیت پوشش گیاهی این گونه مراتع دارای ثبات زیادی نبوده و تحت تأثیر تغییر بعضی از عوامل اصلی حالت شکننده ای داشته باشد به این صورت که با کمترین فشار بر روی گونه های مرتعی در هنگام بهره برداری از آن ، مراتع مذکور سیر قهقرایی را می پیماید لذا با تمام سعی و تلاش بیشتر

که در راستای اصلاح و احیای مراتع صورت می گیرد . بازکشت آنها به شرایط اولیه براحتی مقدور نمی باشد. از حالت ویژگی های مناطق خشک و بعضاً نیمه خشک حضور گونه های گیاهی مقاوم به شرایط خشکی وکم آبی است. که معمولاً دارای مکانیسم های تنظیم شده طبیعی برای سازگاری با این شرایط می باشند و عدم تنوع زیاد در نوع و فراوانی گونه های گیاهی و همچنین وجود گونه های بوته ای و باشتکی در قسمت های مرتفع این مراتع از دیگر خصوصیات این مناطق می باشد. استان خراسان نیز که وسعت زیادی از جنوب وتا حدودی شرق آن در مناطق خشک

قرار گرفته است، دارای این شرایط سخت اقلیمی بوده که همواره تأثیرات خود را در وضعیت پوشش داشته است. اینگونه مراتع بواسطه شرایط اقتصادی و اجتماعی ساکنین مناطق وابسته نه تنها تحت تأثیر شدت چرای دامها قرار دارند. بلکه با وجود میزان بارندگی محدود و کاملاً با پراکنش نامناسب تحت تغییر نوع کاربردی به صورت تبدیل به اراضی دیمزار و بعد از مدتی بهره برداری ناچیز رها و تخریب می شود. پس از نتایج این دخالت های غیر معقولانه انسان نسبت به طبیعت می توان به موارد ذیل اشاره نمود.

1- وقوع سیلابهای مخرب و وحشتناک
2- وقوع انواع فرسایشهای آبی و بادی
3- حمل رسوبات ریز دانه به مناطق پایین دست و پر شدن مخازن سدهای خاکی
4- تخریب پوشش گیاهی
5- از بین رفتن منابع آبی و خاکی
6- مهاجرت ساکنین این مناطق به شهرها
(صفحه 4 نانوشته)
هدف:
هدف از مطالعه پوشش گیاهی حوزه آبخیز روستا کمرچه در درجه اول تهیه و جمعآوری اطلاعات لازم از پوشش گیاهی منطقه و ارتباط آن با دامهای تعلیف کننده موجود در حوزه و همچنین اثرات متقابل این دو و تعادل دام و مرتع و سایر عوامل و مسائل دیگر می باشد. در درجه دوم بررسی و نقش دخالتهای مختلف و عوامل اکولوژیک در مرتع ، لذا با عنایت به مساول فوق قبل از تعیین هر نوع خط مشی برای منطقه باید نسبت به شناسایی پوشش گیاهی آن اقدام نمود. روی این اصل بررسی پوشش گیاهی به منظور رسیدن به اهداف زیر انجام می گیرد.
1- شناسایی و جمع آوری گیاهان منطقه و تهیه لیست فلور(FLORESTIC LIST)
2- تهیه نقشه اجمالی پوشش گیاهی و تیپ های رستنی منطقه (Rang type map)
3- محاسبه درصد پوشش گیاهی منطقه(plant cover)

4- انجام عملیات ‍آنالیز و ارزیابی مراتع شامل تعیین گرایش ، وضعیت و ظرفیت مراتع منطقه
5- تعیین فصل و تناوب تعلیف دام از مراتع منطقه و روش های بهره برداری
6- بررسی تعادل دام و مرتع در کل محدوده و تناسب دام با مراتع

1- جمع آوری اطلاعات و بررسی نقشه های مورد نیاز اعم از نقشه های توپوگرافی ، زمین شناسی ، شیب، جهت و …
2- مطالعات پوشش گیاهی شامل پارامترهای مختلفی همچون تهیه لیست فلور ، تیپ بندی مراتع، موقعیت و ساحت تیپ ها ، وضعیت گرایش آن ، مشخص کردن سایر کاربری های اراضی زراعی ( آبی ، دیم) اراضی جنگلی ، بیشه زارها، رخنمون سنگی ، اراضی بدون پوشش گیاهی و بررسی تعادل دام و مرتع ، ارائه برنامه های مدیریتی و اجرایی و… می باشد. لذا جهت بررسی و مطالع

ه دقیق موارد برآورده شده نیاز به برخی مطالعات پایه حوزه همچون ، فیزیوگرافی، هواشناسی، زمین شناسی، اقتصادی و اجتماعی و نقشه های پایه ، جهت شیب ، شیب، زمین شناسی و ژئومورفولوزی، کاربری اراضی، سامان عرضی و نقشه های توپوگرافی 50000/1 و یا عکس های هوایی 50000/1 یا 20000/1 و تصاویر ماهواره ای 100000/1 حوزه مورد مطالعه می باشد. که قبل از عزیمت به حوزه جهت تهیه اولیه در حین مأمریت به منظور کنترل و پس از انجام عملیات جهت نقشه نهایی و تدوین گزارش لازم می باشد. بدین جهت تمام گزارشات و نقشه های یاد شده در طول انجام مطالعات جهت تدوین و تهیه نقشه پوشش گیاهی مورد بررسی و استفاده قرار می گیرد.

2-روش انجام کار( متدولوژی)
تهیه نقشه تیپ های گیاهی جزء مراحل اولیه انجام مطالعات پوشش گیاهی حوزه مورد نظر می باشد. برای این منظور ابتدا باید نقشه های پایه که در پارامتر اولی ذکر گردید. ( جمع آوری اطلاعات و بررسی نقشه 5) تهیه شود. سپس در عملیات صحرایی با ارزیابی انوانتری مراتع با توجه به ترانسکت گذاری 20 متری و یا پلات اندازی (11)یا ( 22متری) بصورت تصادفی و سیستماتیک گونه های غالب و همراه مرتعی تعیین و در نتیجه تیپ های مرتعی مشخص می گردد . و مرز مقدماتی در نقشه اولیه با کنترل دقیق و لازم تصحیح شده و نقشه پوشش گیاهی پس از مشخص شدن

اراضی زراعی (آبی و دیم ) از نقشه کاربری اراضی بصورت نهایی تهیه می گردد. در عملیات ترانسکت اندازی و یا پلات گذاری لرزیابی و انوانتری مراتع ، فاکتورهای همچون در صد تاج پوشش گیاهی خاک سخت ، سنگ ریزه ، لا شبرگ وضعیت تجربه حیات گونه ها ، توسط روش چهار فاکتوری ( فرسایش خاک ، ترکیب گیاهی ، بنیه و شادابی ، در صد پوشش گیاهی ) و تعیین

وضعیت مرتع ، توسط فرم گرایش مرتع با توجه به علائم قهقرا در گیاهان و خاک مرتع ، گرایش هر تیپ مرتعی مشخص می گردد . در این حوزه جهت تعیین میزان علوفه تولیدی و ظرفیت به دلیل چرای بیش از حد و مداوم بناچار از روش تعیین ظرفیت مرتع با توجه به درجات وضعیت مرتع و میزان بارندگی استفاده شده است .

3- تهیه لیست فلور گیاهی حوزه آبخیز کمرچه علیا و سفلا :
4- برای رسیدن به این هدف در طی انجام عملیات آنالیز و ارزیابی مراتع و تیپ بندی مراتع و بازدیدهای صحرایی و با استفاده از کتابچه مطالعاتی موسی آباد که در مجاورت این حوزه قرار گرفته است . و همچنین بر اساس تقسیم بندی مناطق ( بیابانی – نیمه بیابانی – استپی – نیمه استپی – مناطق مرتفع – و …) و گیاهان موجود در این ، مناطق حوزه مورد نظر اقلیم استپی قرار گرفته و لیست گیاهان موجود در منطقه بر اساس پارامترهای فوق تهیه گردیده است . لازم به ذکر است با توجه به زمان مطالعه و به دلیل چرای بیش از حد آثاری از گیاهان پهن برگ علفی و یکساله نیست و فقط گیاهان بوته ای در منطقه وجود داشت .
به طور کل شکل رویش گیاهان منطقه به شرح زیر می باشد :
1- گندمیان وشبه گندمیان grasses, grasses liks
2- گیاهان پهن برگ علفی ( یکساله و چند ساله ) forbs
3- گیاهان بوته ای خشبی و بوته چوبshrubs
4- درختان و درختچه هاtrss, bushy trees
بعد از این تقسیم بندی گیاهان بر اساس خانواده های مختلف گیاهی (family) به ترتیب اهمیت آنها از نظر کلاس خوش خوراکی (platabity) به سه کلاس III, II,I تقسیم گردیده اند.
گیاهان از نظر طول عمر (Lasting priod) نیز مورد بررسی قرار گرفت و به سه گروه یکساله ها(Anuual) دو ساله ها (biannual و چند ساله (prennial) تقسیم و طول عمر هر گونه مشخص گردیده است . علاوه بر آن گیاهان از نظر تیپ بیولوژیکی biologikal نیز مورد بررسی قرار گرفتند، بر اساس مشاهده های صحرایی بیشترین گونه های گیاهی از دو خانواده astera ceae, poaceaeمی باشد.

جدول شماره 2 لیست گونه های مرتعی موجود در حوزه کمرچه علیا و سفلی دهستان موسی آباد

موارد استفاده درجه حفاظتی کلاس خوش‌خوراکی طول عمر فرم رویش نام خانواده نام فارسی نام گونه ردیف
علوفه ای متوسط II P G POACEAE علف گندمی AGROPYRON.TRICHOPHRAM 1
علوفه ای متوسط I P G POACEAE علف گندمی AGROPYRON.TRICHOPHRAM 2
علوفه ای کم I P G POACEAE علف پشمکی BROMUS.TECTORUM 3
علوفه ای کم II A G POACEAE چمن ریشو BOISSIEDON . SQUAROSA 4
علوفه ای متوسط III P G POACEAE مرغ CYNODON.DACTYLON 5

علوفه ای متوسط II P G POACEAE جوپیازدار HORDEUM.BULBOSUM 6
علوفه ای کم II P G POACEAE جوموشی HORDEUM . GLAUCUM 7
علوفه ای متوسط III P G POACEAE تسبیح‌واش HENRARDIA . PEVSICA 8
علوفه ای کم II A G POACEAE میلکا MELICA . PEVSICA 9
علوفه ای متوسط II P G POACEAE چمن پیازدار POA.BULBOSA 10
علوفه ای متوسط III P G POACEAE استی پا STIP . CAVAGANA 11
علوفه ای متوسط III P G POACEAE استی پا STIP . BAVBATA 12
حفاظتی زیاد III P SH ASTEVACSAE درمنه AR . AUCHEVI 13

علوفه ای زیاد III P SH ASTEVACSAE درمنه AR.DIFFUSA 14
علوفه ای متوسط II P SH ASTEVACSAE درمنه AR . SCOPORIA 15
علوفه ای متوسط III P SH ASTEVACSAE درمنه AR . SIEBEVI 16
حفاظتی متوسط III P F ASTEVACSAE بومادران ACHILLEA.BIEBEVSTEINII 17
دارویی متوسط III P F ASTEVACSAE بومادران AC.WILHELMSIL 18
حفاظتی زیاد III P SH ASTEVACSAE هزارخار COUSINIA. PLANTS 19

مهاجم متوسط III P F ASTEVACSAE هزار خار COUSINIA . MICROCARPA 20
مهاجم متوسط III P F ASTEVACSAE هزار خار COUSINIA . SP 21
مهاجم متوسط III P F ASTEVACSAE گل گندم CENTAUREA . VIRGATA 22
مهاجم متوسط III A F ASTEVACSAE گل گندم COUSINIA . BRUGUIERANA 23
دارویی کم III A F ASTEVACSAE کنگر CIRISIUM . ARVENSE 24
دارویی کم III P F ASTEVACSAE کنگر GUNDELIA – SP 25

دارویی کم III P F ASTEVACSAE گاوچاق کن SCARIOLA. ORIENTALIS 26
دارویی کم III A F ASTEVACSAE شیر تیغک SONCHUS . ASPER 27
مهاجم کم III P F ASTEVACSAE گل قاصد TARAXACUM . IRANICUM 28
حفاظتی زیاد III P F FABACEAE گون ASTRAGALUS . HERATENSIS 29
حفاظتی زیاد III P SH FABACEAE گون AS . AUREUS 30
حفاظتی زیاد III P SH FABACEAE گون AS . PODOLOBUS 31
حفاظتی زیاد II P SH FABACEAE گون AS . GUMOSA 32

دارویی متوسط III P SH FABACEAE خارشتر ALHAGI . PEVSICUM 33
علوفه ای زیاد II P F FABACEAE اسپرس ONBRYCHIS . RERAE 34
علوفه ای متوسط II P F FABACEAE اسپرس ON . MICRANTHA 35
دارویی متوسط II P F APIACEAE چترگندمی BUPLERUM . EXALTATUM 36
مهاجم کم III P F APIACEAE بومناع ERYNGIUM . BILLARDIERI 37
مهاجم کم III P F APIACEAE بومتناع ER . COUASICUM 38

موارد استفاده درجه حفاظتی کلاس خوش‌خوراکی طول عمر فرم رویش نام خانواده نام فارسی نام گونه ردیف
دارویی کم III P F APIACEAE کما علفی FERULA . ORINA 39
دارویی کم III P F APIACEAE باریجه FE . GUMMOSA 40
مهاجم کم III B F APIACEAE غازیاقی FALCARIA . VULGARIA 41

مهاجم متوسط III P SH LAMIACEAE گل ارونه HYMENOCRATER.BITUMINOSUS 42
مهاجم متوسط III P F LAMIACEAE فراسیون MARRUBIUM . BULGARE 43
مهاجم متوسط III P F LAMIACEAE فراسیون MA . ANISODON 44
مهاجم متوسط III P SH LAMIACEAE گل ارونه HYMENOCRATER . CALYCINUS 45
دارویی متوسط III P F LAMIACEAE پونه MENTHA . LONGIFILIA 46

مهاجم متوسط III P F LAMIACEAE پونه سازی NEP . PUNGENS 47
مهاجم متوسط III P F LAMIACEAE پونه سازی NEPETA . PERSICA 48
دارویی متوسط II P F APIACEAE چتر گندمی BUPLEORUM . EXALTATUM 49
مهاجم کم III P F LAMIACEAE پیاز وحشی ALLIUM . RUBLLEUM 50
مهاجم کم III P F LAMIACEAE پیاز وحشی ALLIUM . SP 51
مهاجم کم III P F LAMIACEAE پیاز وحشی EREMURUS . OLGUE 52
مهاجم کم III P F LAMIACEAE سریش EREMURUS . SPECTABILIS 53
مهاجم کم III P F LAMIACEAE سریش EREMURUS . CRASSINOSUM 54

حفاظتی زیاد III P F PLUMBAGINACEAE کلاه‌میرحسن ACANTHOLIMON.ACASSINODUM 55
حفاظتی زیاد III P SH PURYOPHLLACEAEA چوبک ACANTHOLMON.CRASSINODUM 56
حفاظتی زیاد III P SH CURYOPHYLLACEAEA چوبک AC . SPP 57
مهاجم متوسط — P SH ROSACEAE ورک AC.GLANDULOSUM 58

حفاظتی زیاد III P F ROSACEAE بادام وحشی HULTEMIA PEVSICA 59
حفاظتی زیاد III A F ROSACEAE بادام تلخ AMYGDALUS .SPINOSISSMA 60
حفاظتی کم II A F ROSACEAE بادام تلخ AMYGDALUS .SPINOSISSMA 61
حفاظتی کم II A F BRASSICASEOE قدوم ALYSSUM . LINIFILIUM 62
حفاظتی کم II A F ROSACEAE قدوم AL . SP 63
حفاظتی کم II A F ROSACEAE قدوم AL . FESERTORUM 64
حفاظتی زیاد II P F ROSACEAE کیسه‌کشیش CAPSELLA . BURSA PASTORIS 65
حفاظتی زیاد III P SH EPHEDRACEAE ریش بز EPHEDTA . MAJER 66
مهاجم کم III P F EPHEDRACEAE ریش بز EP . PROCERA 67

مهاجم کم III P F EPHEDRACEAE فرفیون EUPHERBIA . AUCHERI 68
مهاجم کم III P F EPHEDRACEAE فرفیون EU . BUNGEI 69
مهاجم کم III P F EPHEDRACEAE فرفیون EU . SP 70
مهاجم کم III P F BROAGINACEAEA آفتاب پرست HELLOTROPIUM ELLIPTICUM 71
حفاظتی کم III P F LRIDACEAEA زنبق IRIS . KOPETDAGHENSIS 72
مهاجم متوسط III P F EHENOPODIACEAAE خارکو NOAEA MUCRONATA 73
دارویی متوسط III P F ZYGOPHLLACEAEA اسپند PEGANAM HARMALA 74
حفاظتی زیاد III P SH PLOYGONACEAEA کاروانکش ATRAPHAXIS AUCHERI 75
حفاظتی زیاد III P SH PLOYGONACEAEA پرند PTEROPYROM SP 76
موارد استفاده درجه حفاظتی کلاس خوش‌خوراکی طول عمر فرم رویش نام خانواده نام فارسی نام گونه ردیف
حفاظتی زیاد III P F PLOYGONACEAEA علف‌هفت‌بند PTEROPYROM HYREANICUM 77
حفاظتی زیاد III P F LAMIACEAE بر زانبل PEROVSKIA – ABROTANODIES 78
دارویی کم III P F LAMIACEAE آویشن THYMUS . SP 79

مهاجم کم III P F SCROPHULARIACEAEA گل‌ماهور VERBASCUM . ZONGARICUM 80
دارویی کم III P F LAMIACEAE کاکاکوتی ZIZIPHORA . TENVIOR 79

4-تفکیک تیپ های گیاهی موجود
شاخص ترین ویژگی که می تواند در تفکیک محدوده تیپ های گیاهی از یکدیگر مورد نظر قرار بگیرد . تغیرات حضور گونه های گیاهی و تنوع آنها می باشد به دلیل عدم وجود شرایط یکسان و تغیرات مرفولوژیک اراضی حوزه و ساختارهای زمین شناسی موجود و همچنین گسترش بی رویه دیم زارها در بسیاری از مناطق کم شیب حوزه ، الگوی پراکنش گیاهان تا حدود زیادی نا منظم است . معیار تفکیک تیپ های گیاهی در مرحله نخست تشابهات موجود در عوارض زمین از قبیل نوع واحدهای زمین شناسی و شکل فرمولوژیک اراضی و شاخصهای فیزیوگرافی اراضی و سپس تنوع گونه های گیاهی و تغییرات آنها بوده است

.
تغییرات نوع گیاهان در محدوده اکوتون نا محسوس بوده و تشخیص آن به راحتی امکان پذیر نمی باشد .معمولا در محدوده اکوتون فراوانی گونه های گیاهی زیاد بوده و گونه های شاخص هر دو تیپ مجاور در آن دیده می شود . گونه های گیاهی مهاجم بسیاری در نزدیکی این دیم زاها دیده می شوند به خصوص گونه ورکHUtEMIAPERSICA ودر اراضی مرتعی حوزه گونه شاخص ARTEMISIASP , ASTERGAULUS SP

تقریبا در بسیاری از مناطق بخصوص قسمتهای تپه ماهوری دیده می شود که تغییر ترکیب آنها بسته به تغییرات ژئومورفولوژیک اراضی و یا نوع و شدت کاربری تغییر کرده و سبب تشکیل تیپ های گیاهی حوزه شده است . در حوزه مورد نظر شش تیپ گیاهی تفکیک و مورد ارزیابی قرار گرفته است
5- تعیین مساحت مراتع حوزه و دیم زارها و مزارع آبی و…

پس از تهیه نقشه تیپو لوژی گیاهی و تفکیک مرز تیپ های گیاهی از یکدیگر با کمک نقشه مربوطه و بازدیدهای مکرر صحرایی ، و همچنین از طریق رخسارهای ژئومرفولوژی
و جهات شیب و طبقات ارتفاعی ، محدوده تیپ های گیاهی مشخص شدند . سپس مرز تیپ های گیاهی در نقشه تیپولوژی گیاهی حوزه طبق روشهای موجود مشخص شده و با انطباق بر لایه های نقشه پایه که حاوی مرز زیر حوزه های تفکیکی بوده و مرز سامانهای عرض مراتع حوزه ،مساحت کل تیپ های گیاهی در حوزه و مساحت هر یک از آنها در زیر حوزها و در هر سامان عرض بدست آمده است . و در نهایت نقشه پوشش گیاهی با مشخص شدن اراضی زراعی آبی و دیم ، تیپ های مختلف مرتعی تهیه گردیده است .

6- تشریح تیپ های گیاهی
6-1 تیپ بندی و تهیه تیپ های مرتعی (RANGE TYPE)
تیپ بندی گیاهی به جامعه گیاهی مشخص در یک منطقه اشاره دارد .
واحد اراضی بوسیله یک تیپ مشخص می شود . ولی امکان که بیش از یک تیپ در یک واحد اراضی وجود داشته باشد عامل موثر در تفکیک و تشخیص تیپ ها ، گونه ویا گونه های غالب هستند که یک منطقه را پوشاندند .
با توجه به بازدیدهای صحرایی و با استفاده از نقشه های ژئو مورفولوژی ، زمین شناسی ، توپوگرافی و با آنالیز و ارزیابی مرتع ، نوع تیپ مرتعی و مرز تیپ ها با پیمایش میدانی و کنترل با نقشه اولیه تصحیح و مشخص گردیده است در این بررسی در حوزه مورد مطالعه تیپ مرتعی مشخص و تعیین شده که در جدول شماره سه نام تیپ مرتعی ،مساحت آن ارائه شده است .
جدول شماره 3 نام تیپ های مرتعی و مساحت آنها در حوزه کمرچه تربت جام

کد تیپ نام گونه های مرتعی علامت اختصاری مساحت به هکتار درصد از کل سطح ملاحظات
مراتع حوزه
I ARTEMESIA –SIEBERI
HILTEMIA – PERSICA
STIPA – SP AR . SI
ST . SP
HU . PE 8/646 6/25 7/18
II ARTEMESIA –SIEBERI
ACANTHOLIMON – SP
ACANTHOLIMON SP AR . SI
AC . SP 3/181 45/7 24/5
III ARTEMESIA –SIEBERI
PEGANUM – HARMULA AC – SP
AR – SI
PE – HA 2/457 15/18 23/13
IV ARTEMESIA –SIEBERI
ACANTHOLIMON-SP
EUPHERBIA – SP AR . SI
AC – SP
EU . SP 1/149 92/5 31/4
V ARTEMESIA –SIEBERI
ASTERAGALUS – SP AR – SI
AS – SP 1/763 2/30 09/21
VI ARTEMESIA –SIEBERI
ASTERAGALUS – SP AS – SP

AR – SI 7/320 7/12 28/9
مجموع —- —- 2/2518 100 1/71

جدول شماره 4 مساحت انواع کاربری در حوزه مورد مطالعه :
ردیف نوع کاربری علامت مساحت بر حسب هکتار درصد از کل حوزه ملاحظات
1 مراتع — 2/2581 1/71
2 اراضی زراعی دیم DF 3/936 9/28
مجموع — 5/3454 100

توضیح : منظور از مساحت مجموع جدول اراضی که در زیر حوزه های هیدلوژیکی قرار گرفته است .
جدول شماره 5 مساحت هر تیپ مرتعی و اراضی دیم و بستر رودخانه در هر یک از زیر حوزه ها مساحت بر حسب هکتار
کابردی

زیرحوزه تیپ مرتعی اراضی دیم بستر آبراهه مجموع
I II III IV V VI DF R . B
A1 — 5/47 7/276 8/114 — — — — 439
A2 2/62 8/133 5/180 3/34 — — 8/53 — 6/464
B1 8/375 — — — 227 5/178 5/376 — 8/1157
B2 165 — — — 4/178 9/67 4/207 — 7/618
B3 8/43 — — — 6/357 3/74 6/298 — 3/774
مجموع 8/646 3/181 2/457 1/149 1/763 7/320 3/936 — 5/3454
6-2 : در صد پوشش گیاهی :

درصد پوشش گیاعی عبارت است از سطحی از زمین که توسط اندامهای هوایی گیاهی پوشیده شده و آن را از ضربات باران حفظ می کند . پوشش گیاهی شاید تنها پارامتری باشد که به مقیاس بسیار وسیع مورد ارزیابی قرار می گیرد جهت تعیین در صد پوششض گیاهی در منطقه مورد مطالعه با انجام عملیات تر گذاری به طول 20 متر و پلات اندازی 1×1 و در بعضی از مواقع 2×2 ، میزان ، اندازه و در صد هر یک از گونه های مختلف مرتعی مشخص و برآورد گردیده که در جدول شماره 6 نتایج این بررسی ارائه شده است .

جدول شماره 6 در صد پوشش و ترکیب گیاهی در حوزه مورد مطالعه :
کد تیپ علامت اختصاری در صد پوشش گیاهی درصد گونه های غالب و همراه
I AR . SI
ST . SP

HU . PE 15/38 درمنه 3/39 – استی پا 76/13 – ورک 5/11
گون 8/7 – خارکو 24/5 – کنگر 7/2 – سایر گونه ها 7/19
II AR – SI
AC – SP 5/23 درمنه 9/38 – کلاه میرحسن 4/33- اسپند 95/15
خارگو 25/3 – فرفیون 5/2
PHUS CERATACAR (محلی بادبرک) 4/2
سایر گونه ها 6/3

III AC . SP
AR . SI
PE . HA 2/22 کلاه میرحسن 36/35 – درمنه 5/21 – اسپند 85/15
فرفیون 36/4 – خارکو 54/3 – بادام کوهی 5 –
PHUS CERATACAR 1/3
سایره گونه ها 29/11 گل ارونه 10
IV AR . SI
AC . SP
EU / SP 19 درمنه 1/48 – کلاه میرحسن 5/22 – گل ارونه 10
فرفیون 4/5 – سایر گونه ها 14
V Ar . Si
AS . SP 6/21 درمنه 2/25 – گون 5/22 – ورک 64/14
استی پا 3/14 – خارگو 3/2 – کنگر 8/1 – سایر گونه های 26/13
VI AS – SP

AR – SI 9/45 گون 5/36 – درمنه 6/25 – گونه A (ناشناخته) 4/12
خارشتر 3/14 – سایر گونه ها 2/8 – کلاه میرحسن 3
توضیح اینکه : با توجه به گزارش پوشش گیاهی حوزه که در بهار تهیه شده است گونه چمن پیاز دار Poabulbaosa گونه مغلوب در تیپ I , II می باشد ولی به دلیل چرای شدید و هم چنین کوتاه بودن طول عمر این گونه و از طرفی بدلیل بارش تکرگ در خردادماه باعث از بین رفتن این گونه شده و فقط در مراتع آثار لاشبرگ خیلی کم دیده می شود که قابل اندازه گیری نمی باشد .
6-3 تعیین وضعیت پوشش زمین land cover :
یکی از فاکتورهایی که در سطح کل حوزه مورد بررسی قرار گرفته ،‌وضعیت پوشش تشکیل دهنده منطقه بود بدین ترتیب که در حالت کنونی پوشش زمین را چه مواردی اشغال نموده است . لذا در حین ترانسکت گذاری در تیپ های مختلف علاوه بر برداشت درصد پوشش گیاهی ، سایر مواردی که سطح زمین را در طول ترانکست گذاری و در نهایت سطح تیپ شامل گردد ، اندازه گیری شد . مواردی مشاهده گردید شامل پوشش گیاهی plant cover و بقایای گیاهی ،‌خارو خاشاک ،‌لاشبرگ و . . . Liter و در صد سنگریزه و توده سنگی ROCK و در صد خاک لخت SOIL بود ک

ه کند در سطح هر تیپ مشخص گردید . جدول شماره 7 نشانگر وضعیت عوامل تشکیل دهنده پوشش گیاهی هر تیپ می باشد .
جدول شماره 7 تعیین وضعیت پوشش زمین در حوزه مورد مطالعه :

کد تیپ علامت اختصاری در صد پوشش ملاحظات
پوشش گیاهی خاک لخت سنگ و سنگ ریزه لاشبرگ
I AR – SI – ST – SP
HU – PE 15/38 75/44 6/13 5/3
II AR – SI
AC – SP 15/23 1/58 9/15 5/2
III AC – SP
AR – SI
PE – HA 2/22 5/27 49 3/1
IV AR – SI – AC
SP – EU – SP 19 6/17 3/62 1/1
V AR– si
AS – SP 6/21 5/30 7/46 2/1
VI AS – SP
AR – SI 9/45 3/19 32 8/2

6-4 : تشریح تیپ های مرتعی :

6-4-1- تیپ I :
این تیپ با علامت اختصاری HU . PE ( Ar . Si – ST . SP . ) دارای گونه های غالب مرتعی Artemesia – sieberi و Hitemia Per Sica – SP با مساحت 8/646 هکتار در حدود 7/18 در صد از کل سطح حوزه را شامل می شود . این تیپ بر روی رخساره ژئو موفولوژی دامنه منظم ، واحد تپه ماهور تشکیلات زمین شناسی مارن و گچ دار نئوژن و دامنه ارتفاعی 1740 – 1440 متری و شیب متوسط 10 درصد گسترش یافته است . ایت تیپ دارای تابع پوشش گیاهی 15/38 درصد ، خاک لخت 75/44 در صد ،‌سنگ و سنگ ریزه 6/13 درصد و لاشبرگ 5/3 درصد ،‌دارای وضعیت ضعیف و گرایش منفی .

و فرسایش سطحی متوسط و شیاری ضعیف و ظرفیت جرایی بر حسب A .U.M در هر هکتار 8/1 واحددامی و برای کل سطح تیپ 3/1164 واحد دامی برآورد شده است.
گونه های غالب و همراه و ترکیب گیاهی این تیپ عبارتند از :
درمنه 3/39 AREMISIA -SIEBERI
اتحاپا 76/13 STIPA – SP
ورک 5/11 HULTEMIA PERSICA
گون 8/7 ASTERAGALUS – SP

خارکو 24/5 NOAEA – SP
کنگر 7/2 GUNDELIA – SP
سایر گونه ها 7/19
6-4-2 تیپ II :
این تیپ با علامت اختصاری ( AR . SI – AC – SP ) دارای گونه های غالب مرتعی ACANTHOLIMON – ARTEMISIA – SIEBERI با مساحت 3/181 هکتار در حدود 24/5 درصد از کل سطح حوزه را شامل می گردد .
این تیپ بر روی رخساره ژئو مورلوژی مناطق خاکدار واحد تپه ماهور تشکیلات زمین شناسی ماسه سنگ و شیل سازند کشف رود و دامنه ارتفاعی 1740 – 1440 متر و شیب متوسط 5/19 در صد گسترش یافته است .
این تیپ دارای تاج پوشش گیاهی 5/23 در صد ،‌ خاک لخت 1/58 در صد ، سنگ و سنگ ریزه 9/15 در صد و لا شبرگ 5/2 در صد ،‌دارای وضعیت ضعیف و گرایش منفی و فرسایش سطحی شدید و شیاری متوسط و ظرفیت چرایی بر حسب A .U.M در هر هکتار 1/1 واحد دامی و برای کل سطح تیپ 4/199 واحد دامی بر آورد شده است .

گونه های غالب ، همراه و ترکیب گیاهی این تیپ عبارتند از :
در صد 9/38 ARTEMISIA – SIEBERI :
کلاه میرحسن 4/33 ACANTHO LIMON
اسپند 95/15 PEGANUM – HARMELA
خارگو 25/3 NOEAE – SP
فرفیون 5/2 EUPHERBIA – SP
اسم محلی بادبرک 4/2 CERATACARPHUS – SP
سایر گونه ها 6/3

6-4-3 تیپ III :
این تیپ با علامت اختصاری ( AC . SP . AR . SI . PE . HA ) دارای گونه های غالب مرتعی ACANT HOLIMON و ARTEMISIA 0 SIEBERI با مساحت 2/457 هکتار در حدود 23/13 از سطح کل حوزه را شامل می شود .

این تیپ بر روی رخساره های ژئوموفولوژی رفنمون سنگی 50 – 25 در صد و کمتر از 25 درصد واحدتپه ماهور تشکیلات زمین شتاسی ماسه سنگ و شیل سازند کشف رود و دامنه ارتفاعی 1740 – 1440 متری و شیب متوس 2/20 درصد گسترش یافته است .
این تیپ دارای تاج پوشش 2/22 در صد و خاک لخت 5/27 درصد ،‌سنگ و سنگ ریزه 49 درصد ،‌و لاشبرگ 3/1 در صد دارای وضعیت فقیر و گرایش منفی ،‌فرسایش سطحی ، شیاری و توده ای شدید ،‌و ظرفیت چرایی بر حسب A .U.M در هر هکتار 1/1 واحد دامی و برای کل سطح شیب 9/502 واحد دامی برآورد شده است .

گونه های غالب ،‌همراه و ترکیب گیاهی این تیپ عبارتند از :
کلده میرحسن 36/35 ACANTHOLIMOM SP
درمنه 5/21 aremisia – sieberi
اسپند 85/15 peganaum – harmela
فرفیون 36/4 EUPHORBIA – SP
بادام کوهی 5 AMYGDALUS – SP
خارکو 54/3 NOEAE – SP
اسم محلی بادبرک 1/3 CERATACARPHUS – SP
سایر گونه ها 29/11 —–

6-4-4 تیپ TV :
این تیپ با علامت اختصاری ( Ar . si – AC – SP – EU – SP) دارای گونه غالب مرتعی AREMISIA – SIEBERI و ACANTHOLIMON – SP با مساحت 1/149 هکتار در حدود 31/4 درصد از کل سطح حوزه را شامل می شود . این تیپ بر روی رخساره ژئورموفولوژی 75-50 درصد واحد تپه ماهور تشکیلات زمین شناسی ماسه سنگ و شیل سازند کشف رود و دامنه ارتفاعی 1680

– 1380 متری و شیب متوسط 2/25 درصد گسترش یافته است

.
این تیپ دارای تاج پوشش گیاهی 19 ،‌خاک لخت 6/17 , سنگ و سنگ ریزه 3/62 در صد ، ‌لاشبرگ 1/1 ، دارای وضعیت خیلی فقیر و گرایش منفی و فرسایش سطحی شدید واریزه ای متوسط و به دلیل وضعیت خیلی فقیر غیرقابل بهره برداری است .
گونه های غالب – همراه و ترکیب های گیاهی این تیپ عبارتند از :
درمنه 1/48 ARTEMISIA – SIEBERI

کلاه میرحسن 5/22 ACANTHOLIMON – SP
گل درونه 10 HYMENOCRATER – SP
فرفیون 4/5 EUPHERBIA – SP
سایر گونه ها 14
6-4-5 تیپ V :
این تیپ با علامت اختصاری ( Ar . SI – AS – SP) دارای گونه های غالب مرتعی ARTEMISISA – ASTERAGALUS – SP
با مساخا 1/763 هکتار در حدود 90/21 در صد از کل سطح حوزه را شامل می کردد . این تیپ بر روی رخساره ژئوموفولوژی فرسایش شیاری واحد کوهستام و رفمنون سنگی کمتر از 25 واحد تپه ماهور تشکیلات زمین شناسی شیل و ماسه سنگ سازند میان کوهی و دامنه ارتفاعی 1920 – 1440 متری و شیب متوسط 7/29 در صد گسترش یافته است .

این تیپ دارای تاج پوشش گیاهی 6/21 درصد ،‌خاک لخت 5/30 درصد ،‌ سنگ و سنگ ریزه 7/46 در صد و لاشبرگ 2/1 ،‌دارای وضعیت فقیر و گرایش منفی ، فرسایش بصورت سطحی و شیاری شدید و برخی نقاط توده ای ،‌ظرفیت چرایی بر حسب A . . U.M در هر هکتار 1/1 واحد دامی وبرای کل سطح تیپ 4/839 واحد دامی بر آورد شده است .
گونه های غالب ،‌همراه و ترکیب گیاهی این تیپ عبارتند از :
درمنه 2/25 ARTEMISIA – SIEBERI

گون 5/22 ASTERAGALLUS – SP
ورک 64/13 HULTEMIA – PERSICA
بادام کوهی 6 AMYGDALUS – SP
استی پا3/14 STIPA – SP
خارگو 3/2 NOEAE – SP

کنگر 8/1 GUNDELIA
سایر گونه ها 26/13 —–
6-4-6 تیپ VI :
این تیپ با علامت اختصاری ( AS . SP . AR . SI ) دارای گونه های غالب مرتعی ARTEMISISA – ASTERAGALUS – SP با مساحت 7/320 در حدود 28/9 در صد از کل سطح حوزه را شامل می شود .
این تیپ بر روی رخساره های ژئومورفولوژی رفنمون سنگی 50 –25 درصد کمتر از 25 در صد واحد کوهستان تشکیلات زمین شناسی گرانیت و دامنه ارتفاعی 1800 – 1560 متری و شیب متوسط 24 درصد گسترش یافته است .
این تیپ دارای تاج پوشش گیاهی 9/45 درصد ،‌ خاک لخت 3/19 ، سنگ و سنگ ریزه 32 درصد و لاشبرگ 8/2 در صد ،‌ دارای وضعیت ضعیف تا متوسط و گرایش ثابت و فرسایش سطحی و شیاری متوسط ظرفیت چرایی بر حسب A . U . M در هر هکتار 8/1 واحددامی و برای کل سطح تیپ 26/577 واحد دامی برآورد شده است .

گونه های غالب ،‌همراه و ترکیب گیاهی این تیپ عبارتند از :
گون 5/36 ASTERAGALUS – SP
درمنه 6/25 ARTEMISIA – SIEBERI
گونه A ناشناخته 4/12
خاشتر 3/14 ALNAGI – CAMELRUM
کلاه میرحسن 3 ACANTHOLIMON – SP
سایر گونه ها 2/8 ——–
7- ارزیابی تیپ های گیاهی مرتع :
7-1 : تعیین وضعیت مرتع :
برای تعیین وضعیت مراتع حوزه مورد نظر که مقایسه شرایط موجود نسبت به حالت کلیماکس می باشد از روش چهار فاکتوری ( S . C . S) آمریکایی استفاده گردید عدم وجود شرایط کلیماکس در محدوده مراتع حوزه یکی از دلایل انتخاب این روش نسبت به سایر روشهای دیگر می باشد در این منطقه با انجام عملیات صحرایی با استفاده از ترانسکت های 2 متری و پلات گذاری برداشت لازم در رابطه باوضعیت مراتع معمول گردید و اطلاعات بدست آمده را از ترانسکت های مختلف و پلات گذاری جمع آوری و متوسط گیری نموده که نتایج حاصله در جدول شماره 9 ارائه شده است در این روش به 4 فاکتور زیر اهمیت داده می شود .
7-1-1 فاکتور فرسایش خاک :

یکی از مهمترین عوامل در وضعیت مراتع عامل فرسایش خاک است . در این عامل چگونگی اشکال فرسایش ( سطحی ، شیاری ، آبراهه ای خندقی ، کناری ، لغزش و . . . و فرسایش بادی شامل محل برداشت ،‌محل رسوب و نوع حمل و . . . ) و شدت آنها ،‌میزان تجمع لاشبرگ و پوشش سطحی خاک ،‌وضعیت سطح خاک از نظر فشردگی و نفوذپذیری ، ‌شرایط فرسایش و شیاری حاکم – میزان تردد دام کد از روی وضعیت میکروتراسها قابل تشخیص می باشد . بلند شدن گرد و خاک در هنگام عبور دامها ، اختلاف ارتفاع بین قسمتهای بالایی و پائینی یک دامنه و عوارضی مانند نوع گیاهان موجود و میزان سنگریزه های سطحی بر روی دامنه ها و . . . مورد برسی و امتیاز دهی طبق فرم های مربوطه قرار می گیرد . بطوریکه :
1- اگر فرسایش دیده نشود و آثار تجمع لاشبرگ در بهترین شرایط باشد .

و خاک دارای پوشش کامل از بقایای گیاهی باشد (20 نمره)
2- اگر فرسایش جزئی باشد و آثار شیار ناشی از آن ظاهر شده باشد و بقایای گیاهی در وضع متوسطی باشد ( 19 – 15 نمره)
3- اگر فرسایش جزئی دیده شود شسته شدن خاک محسوس باشد و بقایای گیاهی کم و نقاط بدون پوشش گیاهی و یا بقایای آن در سطح مرتع دیده شود ( 14- 10 نمره)
5- اگر فرسایش شدید باشد و ریشه گیاهان در معرض هوا باشد و چرای شدید مشاهده شود و فشردگی خاک در خطوط حرکت گله مشاهده شود و خاک فاقد بقایای گیاهی باشد ( 9 – 5 نمره)
6- 5- اگر فرسایش خیلی شدید و آثار فرسایش سطحی ، شیاری و گاهی خندقی دیده شود و چرای شدید وجود داشته باشد و سطح خاک فاید بقایای گیاهی باشد (4 – 0 نمره)
7- 7-1-2- ترکیب گیاهی :

در این عامل در صد حضور گونه های گیاهی اعم از مرغوب ، متوسط و یا کم ارزش در هر تیپ گیاهی مورد بررسی قرار می گیرد . این عامل به نوعی به ارزش علوفه ای گونه های گیاهی مرتعی اشاره دارد و امتیازی که به این عامل داده می شود وضعیت مراتع را از نظر فراوانی گونه های گیاهی خوش خوراک و یا گونه های کم ارزش گیاهی و غیرخوش خوراک مشخص می نماید . البته در مورد بعضی از گونه های گیاهی ، کلاس خوش خوراکی بسته به نوع دام استفاده کننده یکدیگر است . در محدوده مورد مطالعه دام بهره بردار بیشتر گوسفند و بز می باشد و کلاس خوش خوراکی گیاهان موجود نیز بر اساس ذائقه این دامها تعیین شده است به جز محدوده های پراکنده ای که شامل بعضی از گونه های خوش خوراک گندمیان می باشد . غالب گیاهان خوش خوراک در مراتع این تعداد امتیاز برای عامل ترکیب گیاهی بین 10 – 0 می باشد که با توجه به گونه های اصلی هر تیپ گیاهی و فراوان ترین گونه های همراه امتیاز دهی شده است بطوریکه :

1- اگر گونه های مرغوب فراوان و گونه های کم ارزش خیلی کم باشد ( نمره 10)
2- اگر گونه های مرغوب همراه با گونه های متوسط و تعداد گونه های کم ارزش کم باشد (8 نمره)
3- اگر گونه های متوسط قسمت اعظم ترکیب گیاهی را تشکیل دهند و گونه های نامرغوب قابل توجه و برخی از گونه های مرغوب از بین رفته باشد (6 نمره)

4- اگر گونه های متوسط به تنهایی و یا همراه با گونه های کم ارزش قسمت اعظم ترکیب گیاهی را تشکیل دهند و گونه های مرغوب در صد خیلی کم از ترکیب گیاهی را شامل شوند (4 نمره)
5- اگر گونه های کم ارزش پوشش غالب مرتع و گونه های مرغوب خیلی کم باشد (2 نمره)
7-1-3- بنیه و شادابی :

در این عامل شرایط عمومی حاکم بر گونه های اصلی هر تیپ گیاهی و فراوانترین گونه های بعد از آنها در سراسر محدوده تیپ مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته و امتیاز دهی می شود . معمولاً شادابی گونه های گیاهی متاثر از عواملی هم چون میزان بارندگی و در حد وسیع تر تغییرات شرایط آب و هوایی و شرایط خاک می باشد . که در بازدیدهای صحرایی همواره مد نظر بوده است . رنگ برگ ها ،‌ ایجاد ساقه های گل دهنده ، وجود نهالهای جوان در هر یک از عرصه های مرتعی حوزه و در مورد گونه های اصلی موجود هر تیپ در امتیاز این عامل حائز اهمیت می باشد امتیاز این عامل نیز بین 10 – 0 است .
7-1-4- پوشش گیاهی :
پوشش گیاهی یکی دیگر از فاکتورهایی است که در تعیین وضعیت مورد استفاده قرار می گیرد طبق آنالیز و ارزیابی های انجام شده در محدوده هر تیپ و در طول هر ترانسکت مستقر شده از میزان در صد پوشش تاجی بدست آمده در ترانسکت های نصب شده در هر تیپ میانگین گرفته شد و به کل محدوده تیپ تعمیم داده شده است . امتیاز این عامل نیز بر اساس در صد تاج پوشش هر تیپ بین 10 – 0 تعلق گرفته است .

امتیازات فرعی هر فاکتور بشرح زیر اعلام می گردد :
1- فرسایش خاک تا 20 امتیاز در 5 طبقه .
2- ترکیب گیاهی تا 10 امتیاز در 4 طبقه .
3- بنیه و شادای تا 10 امتیاز در 4 طبقه .
4- پوشش گیاهی تا 10 امتیاز در 10 طبقه .

پس از جمع آوری امتیازات دریافتی هر یک از فاکتورها در هر تیپ و در پلات های برداشت شده در جدول شماره 9 وضعیت تیپ های مختلف تعیین شده است .
جدول شماره 9 تعیین وضعیت تیپ های مرتعی حوزه مورد مطالعه تربت جام :
تیپ علامت اختصاری تیپ فرسایش خاک ترکیب گیاهی بنیه و شادابی درصد پوشش گیاهی مجموع امتیازات وضعیت تیپ
I AR – SI – HU
PE – ST – SP 5/13 6 5/5 5/7 5/32 متوسط تا ضعیف
II AR – SI –

AC – SP 8/7 5 4 6 8/22 ضعیف
III AC – SP – AR
SI – PE – HA 6/6 6/4 8/3 4 19 ضعیف
IV AR – SI – AC
SP – EU – SP 2/6 ½ 2 5/3 8/13 خیلی ضعیف
V AR . SI
AS – SP 7/5 2/3 5/3 ¾ 7/16 ضعیف
VI AS – SP
AR – SI 5/7 3/ 9/3 8 4/22 ضعیف
7-3 – تعیین گرایش تیپهای مرتعی :

عرصه های مرتعی همواره نسبت به عوامل مختلفی که از آنها متاثر می شوند ،‌عکس العمل نشان می دهند . عواملی مانند وضعیت بهره برداری ،‌شرایط و تغییرات آب و هوای ،‌از مهمترین عوامل در روند تغییرات تیپهای مرتعی می باشند بنا به تعریف سمت و سوی یک عرصه مرتعی به سوی کلیماکس و یا قهقراء گرایش مرتع نامیده می شود . نوع گونه های گیاهی مرغوب و یا کم ارزش ،‌فراوانی لاشبرگ گیاهی و پراکندگی مناسب آنها در سطح عرصه ها ، قدرت گیاهان اصلی و گونه های فراوان بعد از آن در تجدید حیات و وضعیت فرسایش خاک می تواند تا حدودی بیانگر گرایش

مراتع باشند . همواره وضعیت یک مرتع با گرایش آن مورد بررسی قرار گرفته و شرایطی که برای تعیین آنها مد نظر قرار دارد تقارب زیادی باهم دارند . گرایش وضعیت مرتع شامل چگونگی وضعیت خاک و چگونگی وضعیت پوشش گیاهی می باشد ، از این جهت در هر مرتع گرایش خاک و پوشش گیاهی می تواند در بعضی اوقات هم سو نباشد . به طور مثال گرایش پوشش گیاهی یک مرتع به طرف قهقراء ولی گرایش وضعیت خاک آن در حالت سکون باشد و این زمانی خواهد بود که شروع

قهقراء و مراحل اول آن است . همواره تغییرات وضعیت پوشش گیاهی نسبت به تغیی

رات وضعیت خاک سریعتر بوده که می تواند بدلیل پایدار بودن خاک نسبت به پوشش گیاهی باشد . در صورتیکه در یک عرصه مرتعی در طول یک مدت زمانی مشخص بخصوص در مناطق خشک و نیمه خشک کم اقلیم حاکم بر محدوده مطالعاتی می باشد . تغییراتی در وضعیت پوشش گیاهی و خاک دیده نشود گرایش وضعیت مرتع در حال سکون خواهد بود .

البته روش اصولی و دقیق تشخیص گرایش یک مرتع با ارزیابی آن در طول چند سال مقدور خواهد بود ولی محدودیت زمان مطالعه و شرایط منطقه استفاده از روش ترازوی گرایش را اجتناب ناپذیر نموده است . به واسطه وجود خشکسالی های سالهای گذشته در حوزه تعداد دام های موجود تا حدودی کاهش یافته است . گسترش دیمزارها و آب زارها در بسیاری از مناطق دارای خاک مناسب که قابلیت تبدیل کاربری را داشته است . باعث کاهش سطح مراتع حوزه شده است

. گرایش یا چگونگی روند پوشش گیاهی در توالی گیاهی ( SUCCETION) یکی از فاکتورهایی است که در آنالیز و ارزیابی اهمیت زیادی در تعیین چگونگی بهره برداری از مراتع وو جنگل ها و عملیات توسعه و اصلاح دارد .
جهت تعیین گرایش مرتع از روش تعیین گرایش مرتع با استفاده از علائم قهقراء و گیاهان و خاک مرتع ( جدول پیوست) که در عملیات میدانی برای هر تیپ مرتع برای هر عامل امتیاز دهی می شود استفاده شده است . در این جدول چنانچه حاصل جمع جبری دو ستون بیش از 3+ باشد گرایش مثبت ،‌ اگر کمتر از 3- باشد گرایش منفی و بین دو عدد فوق گرایش در حال سکون می باشد . نتایج و حاصل جمع امتیازات بدست آمده جهت تعیین گرایش تیپ های مرتعی منطقه مورد مطالعه در جدول شماره 10 آورده شده است .

جدول شماره 10 تعیین گرایش مرتعی در حوزه کمرچه علیا و سفلی تربت جام :
تیپ علامت اختصاری تیپ گرایش در گیاهان جمع نمرات گرایش در خاک جمع تمرات گرایش در تیپ مجموع نمرات
I AR – SI – HU
PE – ST – SP ثابت 4+ ثابت 5/. + ثابت 5/4
II AR – SI
AC – SP منفی 5- منفی 3/6- منفی 3/11-
III AC – SP – AR
SI – PE – HA
منفی 5/12- منفی 10- منفی 5/22-
IV AR – SI – AC –
SP – EU – SP منفی 7/13- منفی 10- منفی 7/23-
V AR – SI
AS – SP منفی 75/10- منفی 9- منفی 75/19-
VI AS – SP
AR – SI ثابت 2+ ثابت 0 ثابت تا حدودی منفی 2+
فرم تعیین گرایش مرتع با توجه به ظهور علائم قهقرا
ظهور علائم قهقرا امتیاز
بلی (1-) خیر (+)
الف) در گیاهان

1- انواع درختان تا ارتفاع بخصو مربوط به نوع دام چریده شده و بالاتر از آن قادر به رشد مجدد می باشد . 2 1
2- در بوته های کوتاه قدر اثر چرای مفرط شاخه های تراکم و فقدان شاخه های جوان خارج ازتاج بوته به وجود می آید . 2 1
3- در اثر چرای مفرط گیاهان خشک شده و قادر به تجدید حیات نشده اند . 3 1
4- زادآوری انواع گیاهان مرتعی مرغوب طی سال جاری مشاهده نمی شود . 2 3
5- ضعف عمومی رشد گیاهان در اثر چرای مفرط مشاهده می شود . 3 3
6- در گیاهان مرتعی مرغوب تعادل طبقات سنی (وجود نهال جوان و گیاهانی با سن متوسط) وجود ندارد . 2 2
7- برخی از گیاهان غیرخوش خوراک نیز مورد چرا قرار گرفته اند . 2 2
ب) در خاک
1- بر اثر چرای مفرط یا شرایط اکولوژیگی ویژه منطقه ، نقاط عاری از پوشش گیاهی به وجود آمده است . 1 1
2- آبراهه های نسبتاً عمیق با دیوارهای تند و فاقد پوشش گیاهی موجود می باشد . 3 3
3- ظهور تکه های سنگ در سطح خاک به واسطه شستشوی خاکهای نرم سطحی می باشد . 1 0
4- تشکیل رسوبات جدید فاقد پوشش بشدتی است که فرصت استقرار مجدد گیاهان وجود ندارد . 2 2

5- نمایان شدن رنگ روشن طبقات تحت الارض نسبت به سطح الارض در اثر شسته شدن خاک می باشد . 2 0
6- به واسطه عدم حفظ خاک در اثر وزش باد و حرکت دام گردو غبار تولید می شود . 1 1
7- تجمع ذرات شن یا خاک نرم در زیر بوته ها در اثر فرسایش بادی می باشد . 2 1
8- خاک اطراف یا حد فاصل بین بوته ها در اثر فرسایش دارای اختلاف ارتفاع می باشد . 2 1
9- در پشت گیاهان دائمی و مراتع واقع در دامنه های شیب دار تجمع خاک ملاحظه می شود . 2 1
10- ریشه و طوقه انواع گیاهان جندی ساله نمایان شده است . 3 0
11- خطوط مشخصه سطوح خاکهای قدیمی بر روی سنگ ها منطقه موجود است . 2 1

12- آب نهرها گل آلود می باشد . 1 1
13- در اثر تداوم حرکت دام در مناطق شیبدار خطوط باریک و میکروتراس به وجود آمده است . 1 1
جمع ———————– 39 26

7-4- تعیین میزان تولید علوفه و ظرفیت چرایی تیپ ها :
ظرفیت چرا عبارت است از حداکثر تعداد دام که در مرتع مشخص و در زمان معین می توان چرا کند ، بدون اینکه بر کمیت و کیفیت پوشش گیاهی و سایر موارد وابسته از قبیل خاک و آب و موارد دیگر خسارتی وارد شود .
مشخص کردن ظرفیت چرایی مرتع یکی از اساسی ترین موارد اداره مرتع می باشد . اصولاً هدف از مشخص کردن ظرفیت چرا باید تعیین مقدار علوفه تولید شده در مرتع در طی دوره رویش گیاهان آن مرتع باشد بهتر خواهد بود که مقدار تولید شده در هر ماه از مرتع اندازه گیری شده و با توجه به آن اقدام به وارد کردن تعداد متناسب دام از ماههای متوالی کرد . ولی از آنجایی که این امر مستلزم صرف هزینه وقت زیادی می باشد . و با توجه به سطح مراتع جز در موارد استثنایی این امر امکان پذیر است ،‌علیهذا در تعیین ظرفیت چرای مرتع به یک بار ارزیابی در طول فصل رویش که مصارف یاد شده حداکثر گونه های مرتعی مرغوب و غالب می باشد اکتفا می شود

.
روشهای متعددی برای تعیین ظرفیت چرایی مرتع ابداع شده که با توجه به تیپ پوشش گیاهی در صد تاج پوشش گیاهی زمان لازم برای اندازه گیری ظرفیت چرا ، دقت مورد نظر ارزیابی ،‌تجربه و تبحر و سر انجام تعداد کارشناس و تکنسین موجود می توان با بکار بردن یکی از روشها ، مقدار علوفه تولید شده در مرتع را محاسبه نمود .

دانلود این فایل