دانلود گزارش کارآموزی اصول طراحی جیگ و فیکسچرها word

 دانلود گزارش کارآموزی اصول طراحی جیگ و فیکسچرها word دارای 51 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد دانلود گزارش کارآموزی اصول طراحی جیگ و فیکسچرها word   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود گزارش کارآموزی اصول طراحی جیگ و فیکسچرها word

 مقدمه  
فصل اول:تاریخچه  
خلاصه تاریخچه  
سالنامه  
آرشیو  
توان تولید  
شرکتهای تجاری  
انتقال تکنولوژی  
فصل دوم:آشنایی با قیدوبندها  
مقدمه  
تعریف جیگ و فیکسچرها  
دسته بندی جیگ و فیکسچر  
تقسیم جیگ و فیکسچرها   
فصل سوم:انواع روبندها  
بوستر  
گوه های مخروطی    
روبندهای زانویی  
روبندهای مکانیزه (هیدرولیکی و پنوماتیکی)   
گیره ها و سه نظام ها  
روبندهای غیر مکانیکی   
روبند مکشی  
روبندچرخشی  
روبند ناخنی  
روبند بادامکی  
روبند دیسکی دایره ای لنگ  
روبند بادامکی اسپیرال  
روبند گوه ای  
گوه ای تخت  
فصل چهارم:طراحی جیگ و فیکسچرهای پنوماتیکی(در واحد نمونه سازی)  
مشاهدات  
shop demerit  
تسترگان ها  
روبات ها  
مدارات پنوماتیکی  
طراحی فیکسچرهای جوشکاری پنوماتیکی  
فصل پنجم :فیکسچرهای کن  
فیکسچرهای جوشکاری و فیکسچرهای کنترلی  
فیکسچرهای کنترل  
فیکسچرهای مدولار پین دار  
گیره های ماشینی بر روی صفحات مغناطیسی  
ششم :بررسی جوانب طراحی  
طراحی ابزار  
بررسی اقتصادی  
اصول اقتصادی بودن طرح  
درجات آزادی  
قاعده1;2,3  
دستگاه مختصات مرجع  
بدنه جیگ و فیکسچرbody  
قطعات پیش ساخته  
منابع  

مقدمه:

بهترین راه پیش بینی آینده، ساختن آن است

این جمله زیبا پیام اراده، عزم و سازندگی دارد. انسان مصمم، عازم و سازنده، مقهور دست سرنوشت نیست بلکه سرنوشتش را خود رقم می زند. این عزم، انسان را از در افتادن در گرداب انفعال خارج نموده و در مقابل تن دادن به روز مرگی رویین تن می‌گرداند. پس بجاست با گذراندن این دوره ی کارآموزی خود را از لحاظ ارتقای عملی بالا برده تا بتوان میان علوم دانشگاهی گذرانده و نیاز صنعت اشتراکی یافته و به پروراندن آن اشتراکات بپردازیم. این جانب در این دوره ی 240 ساعت با بهره گیری از دانش و تجربه ی صاحبان فن توانستم به آشنایی با اصول اولیه طراحی جیک و فیکسچرها و مدل سازی یک جیگ توسط نرم افزار CATIYA دست یابم و پس از آن با اندازه برداری توسط دوربین ATOS به فایلهای ایجاد شده ی ابر نقاط موجود در سیستم های کامپیوتری دست یافتم و بدین ترتیب با نحوه‌ی مدل کردن فایلهای ابر نقاط آشنا شدم

مقدمه :

تقاضای جهانی برای کالاهای ساخته شده با سرعت مبهوت کننده ای رو به افزایش است.صنایع تولیدی نیز با روشهای جدید و گوناگون به این تقاضا پاسخ میدهند.از زمان ظهور تدریجی کنترل عددی و تولید به کمک کامپیوتر تا رسیدن روشهای مدرن تولید نظیر سیستمهای تولید قابل انعطاف(FMS) و روشهای کنترل آماری ( SPC)تولید به هنگام (JIT )و روشهای تولید که در پاره ای موارد حقیقتا هنرمندانه هستند تغیرات و پیشرفتهای بسیاری کرده اند

ایجاد این تحولات نیازمند به کارگیری روشها وتجهیزاتی جهت نگهداشتن و مهار کردن قطعه کار در ماشین آلات است که صرفه اقتصادی وعملیات تولیدی ساده تر را تامیین کند

با توجه به اینکه تولید کنندگان امروزی تمایل دارند برای کاهش هزینه ها و افزایش سود سطح موجودی انبارهای خود را کاهش دهند نیاز به استفاده از تجهیزات مطمئن و کار برای نگهداشتن قطعه کار برای رسیدن به تولید مداوم و هرچه بیشتر احساس می‌شود

با توجه به اینکه در طی مراحل مختلف تولیدی قطعات مختلف بر روی ماشین آلات مختلفی قرار می‌گیرد استفاده از یک نوع قید و بند برای نگهداشتن قطعات کافی نخواهد بود. با این وجود تجهیزات نگهدارنده مختلف شباهت هایی با یکدیگر دارند

جیگ و فیکسچر ها مجموعه از اتصالات و نگهدارنده ها و و ; است که باعث تسریع در امر تولید میشود

انتظارات ما از جیگ و فیکسچر ها عبارتند از

دارای هزینه کم در طراحی باشند

سرعت بالایی در بستن باشند

در تغیرات محیط مقاوم باشند

قالب جامد محکم داشته باشند

قابل بازیافت باشند

قابل ذکر است قالبهایی که در بازار عموما استفاده میشود عبارتند از

ریختگری

جیگ و فیکسچر

پرسی

یک فیکسچر میتواند جیگ باشد ولی یک جیگ نمیتواند فیکسچر باشد

از موارد مهم بعد از طراحی جیگ و فیکسچر ها و ثابت کردن آنها

حذف درجه آزادی

حذف گشتاور

دقت در تلرانس

تعریف قید وبند (جیگ و فیکسچر):

معمولاابزارها یاگیره هایی که جهت نگهداری قطعه وهدایت ابزارروی ماشینهای مته مورداستفاده قرار   می گیردقیدگویند وابزارهایی که جهت بستن قطعه کار روی ماشینهای تراش،فرز،صفحه تراش،سنگ و…بکاربرده می شوندبه عنوان بند ویا بست نامگذاری شده اند

قیدوبند ابزارهایی هستند که جهت استقرارونگهداری قطعه کارهنگام تولیدیاماشین کاری بکاربرده می شود.روی میزماشینهای افزازمانند ماشینهای(مته،تراش،فرز،سنگ،صفحه تراش) نصب می شوند وهمچنین جهت اندازه گیری قطعات ونظایرآن مورداستفاده قرار میگیرند

معمولا قید و بستها به سه دسته تقسیم می‌شوند:

1-  قیدوبستهای فراگیرکه در ماشین کاری قطعات درابعادمختلف مورداستفاده قرارمی گیرندمانند(گیرههای ماشین،سه نظامهای تراش و…)

2-  قیدوبندهای چندمنظوره که قابلیت تنظیم دوباره جهت ماشینکاری قطعات مختلف را دارا می باشدواین نوع قیدوبندها خود به دوگروه تقسیم میشوند

الف) قیدوبستهای چندمنظوره نوع اول که به طورکامل طراحی وساخته شده اندوازقطعات مختلف باشکل های مختلف تشکیل شده است این قطعات درکنارهم یاروی هم سوار شده وباهرترتیب چیدن قطعه خاصی رامی توان گیره بندی نمود

ب) قیدوبستهای چندمنظوره نیمه طراحی شده(قابل تنظیم دوباره)که بااستفاده ازقطعات تنظیمی استانداردطراحی وساخته می شود

معمولاقسمتهای اصلی این نوع قیدوبستها(مانندبدنه به همراه مکانیزمهای اهرمی یابادامکی و…)به صورت آماده ازبازارخریداری گردیده که بستگی به شکل هندسی قطعه کار و اندازه آن دارد

3- قیدوبستهای مخصوص که برای ماشین کاری قطعه خاص بسته به نوع ماشین تیراژ قطعه بصورت دستی یاخودکارطراحی وساخته می شود

استفاده ازقیدوبستهای فراگیریاچندمنظوره بیشتردرقطعات تکی وتولیدکوچک مورداستفاده قرارمی گیردودرتولیدانبوه بیشترازقیدوبستهای مخصوص استفاده میشود

ساختمان همه قیدوبندهاازقسمتهای زیرتشکیل می شوند

الف) بدنه واسکلت آن

 ب) اجزای موقعیت دهنده

ت)اجزای راهنمای ابزار(درقیدها)

پ)اجزای گیره بندی

 ث)اجزای اعمال نیروساخت

قیدوبندازنظرکاربرد بستگی به نوع فرایند تولید دارد و هزینه و زمان ساخت آن در صنعت مهم است وباید طوری مکانیزم قیدوبندطراحی شود که هزینه کمتری برای آن صنعت دربرگیرد

هزینه ساخت قیدوبند دردرجه اول بستگی به قطعه کاریا فرآیندتولید ودقت آن وکیفیت آن وابستگی به طراحی وساخت آن دارد

یکی ازمزایای مهم ساخت وقیدوبند درتولید تیرازبالا می باشد که در حین تولید با بکارگیری آن دقت در کاروسرعت درکاربالا می رود

دسته بندی جیگ وفیکسچرها:

عبارت جیگ وفیکسچرها برای جوشکاری معنی مشابهی باجیگ وفیکسچرهای ماشین کاری را ندارد

یک جیگ جوشکا ری یک ابزار ثابت است ولی یک فیکسچر جوشکاری را می توان حول محورهای افقی یا عمودی چرخاند ونقش اصلی فیکسچر جوشکاری مهار کردن قطعه کاری وجلوگیری از بروز این عیب می باشد . در حالی که این معنی برای جیگ وفیکسچر برای عملیات ماشین کاری درست نیست

جیگ وفیکسچرها راازجهت کاربرد ومفهوم به دو دسته 1-جیگ وفیکسچرهای برای عملیات ماشین کاری 2-جیگ وفیکسچرهای برای عملیات جوشکاری تقسیم می کنیم

1- عملیات ماشین کاری

1-1- د ستی

1-2- مکا نیزه

2- عملیات جوشکاری

2-1- د ستی

2-2- مکانیزه

جیگ ها برای عملیات ماشین کاری به دو دسته اصلی 1-سوراخ کاری 2-سوراخ تراشی

تقسیم جیگ ها بر اساس روش ساخت :

باز: شامل 1-جیگ های صفحه ای 2- جیگ های پایدار 3-جیگ های باصفحات زیرورو 4-جیگ های قائم الزاویه انواع فیکسچرها براساس روش ساخت آ نها تعیین می شود

انواع رایج فیکسچرها عبا رتند از: 1-فیکسچرهای صفحه ای .2-قائم ا لزا ویه .3-گیره ها.4-فیکسچرهای دورا نی .5-فیکسچرهای چندایستگاهی

د سته بندی فیکسچرها : برا سا س نوع ما شین ا بزا ر یا نوع پروسه تولید تعیین می شود مثلا فیکسچری که روی د ستگاه فرز نصب می شود فیکسچر فرزکاری نا میده می شود. پس با توجه به مطا لب گفته شده هرگاه سخن از جیگ وفیکسچری می شود باید نوع آن رااز جهت کاربرد عملیات ماشین کاری یا جوشکاری مشخص کنیم پس با توجه به مطا لب گفته شده هرگاه سخن از جیگ وفیکسچری می شود باید نوع آن رااز جهت کاربرد عملیات ماشین کاری یا جوشکاری

(روبندها یا نگهدارنده)clamps:

کلمپ ها (clamps)یا روبند ها قطعاتی از جیگ یا فیکسچر هستند که قطعه کار را روی جیگ یا فیکسچر محکم نگه می دارند . کلمپ ها باید روی لو کیتورها (locators) قرار گیرند تا از حرکت قطعه جلو گیری کنند clampsباید از استحکام کافی بر خوردارباشند تا بتوانند از جا بجا شدن قطعه جلو گیری کند کلمپ ها نباید به قطعه کار آسیب برساند و تغییر شکل در آنها بوجود بیاید و باید سریع عمل کنند تا بتوان قطعه کار را به سرعت و سهولت روی جیگ یا فیگسچر قرار داد وظیفه اصلی یک کلمپ نگهداستن قطعه کار در مقابل لوکیتورها و پینها در ین عملیات جوشکاری یا ماشینکاری است یک کلمپ باید در نقطه ای به قطعه کار نیرو وارد کند که بیشترین استحکام و صلبیت را داشته باشد انواع کلمپها شامل

1- روبندهای انگشتی که مانند اهرمهای ساده مکانیکی عمل می کنند که در نوع اول پایه تکیه گاهی بین نیروی محرکه و نیروی مقاوم یا قطعه کار قرار دارد در نوع دوم که قطعه کا ربین پایه تکیه گاهی و نیروی محرک قرار دارد در نوع سوم نیروی محرک بین قطعه کار و پایه تکیه گاهی قرار دارد

2- روبند لولایی

3- روبند لغزنده با شیار توری

4- روبند لغزنده با شیار دایره ای

روبندها یا کلمپ های انگشتی را می توان با استفاده از عملگرهای هیدرو لیکی و نیو ماتیکی باز و بسته نمود نمای کلی سیستم کلی هیدرلیکی با نیو ماتیکی

بوستر:

قطعه واسطه نیو ماتیک به هیدرولیک در سیستمهای نگهدارنده ترکیبی که تأمین کننده فشار هیدرولیک برای عمل گرهاست بوسترها را هم به صورت نیوماتیکی و هم به صورت الکتریکی می توان تغذیه کرد

گوه های مخروطی یا ماندرلها :

در دو نوع صلب و باز شونده است که محدوده کاری ماندرل باز شونده بیشتر است

روبندهای زانویی :

در چهار نوع اصلی ساخته می شود فشار به طرف پائین , کششی , فشار افقی , فشار گاز انبری عملکرد این روبندها سریع است و طراحی آنها به گونه ای است که هنگام آزاد شدن از قطعه کار به اندازه کافی از قطعه کار فاصله گرفته بنابراین گذاشتن و برداشتن قطعات به سادگی انجام می شود و نیروی نگه داشتن این روبندها زیاد است . این روبندها از چند باز و سه محور لولایی تشکیل شده اند . وقتی این روبندها قفل می شوند محورهای لولایی در راستای یک خط قرار می گیرند

روبندهای مکانیزه (هیدرولیکی و نیو ماتیکی ):

که در بعضی از روبندها از سیستم ترکیبی استفاده می شود که از جمله مزایای آنها

1-کنترل بهتر فشار روبند 2- استفاده کمتر از قطعات متحرک 3- عملکرد سریع و عیب اصلی آنها گران قیمت بودن آنهاست

گیره و سه نظامها:

این وسایل به صورت استاندارد هستند که از آنها به عنوان جیگ یا فیکسچر استفاده می شود

روبند های غیر مکانیکی مخصوص :

که دارای دو نگهدارنده مغناطیسی و نگهدارنده مکشی در نگهدارنده مغناطیسی مانند نگهدارنده هایی که در اتاق cmmبرای ثابت کردن یک قطعه بر روی base استفاده می شو د این نگهدارنده مغنا طیسی یا (magent) که در اتاق cmmاستفاده می شود یک مکعب cm 10×10 است که از یک وجه مکعب یک زاویه 90درجه برش خورده است دارای یک سوئیچ onوofروی آن برای روشن کردن میدان مغناطیسی است گه از موارد استفاده آن بدین صورت است که برای ثابت کردن فیکسچرهای مدولار بر روی plat دستگاه cmmبر روی چها گوشه آن این روبند مغناطیسی را برای ثابت کردن فیکسچر مدولار استفاده می کنند قابل ذکر است که platیا صفحه اصلی دستگاه cmmاز آهن است

روبند مکشی :

از موارد استفاده این روبند ها در دستگاه پرس تمام اتوماتیک ورق است که ورق ها توسط مکش هوا (vacum)در چندین قسمت نگه داشته می شوند و این نیروی نگهدارنده در تمام سطح به طور یکنواخت توزیع می شود و قطعه را می توان به مکان مورد نظر توسط ربات منتقل کرد در کلمپ های دستی عمودی دسته کلمپ در حالت عمودی قفل می شود

همیشه مکانیزم یک کلمپ دستی به صورت یک اهرم یا یک میله T شکل است این میله T شکل سه انتها دارد که دوتا از این انتها باید مفصل داشته باشند و یکی برای تحریک دستی به کار می رود و یکی از این مفصلها باید در جای خود ثابت باشد یعنی باید یکی از این دو مفصل محل گشتاور یا دوران اهرم یا بازوی T شکل باشد

هر چه فاصله بین دو مفصل کمتر باشد و فاصله محل دوران یا مفصل ثابت تا دسته کلمپ تحریک دستی بیشتر باشد نیروی منتقل شده به مفصل دیگر بیشتر است گاهی اوقات دو مفصل در یک راسته هستند گاهی اوقات دو مفصل و تحریک دستی یا نیروی اعمالی در یک میله مستقیم مثل یک الاکلنگ عمل می کند . اساس کلمپ ها به صورت زیر است

زمانی که سه مفصل در یک خط مستقیم باشند کلمپ بیشترین نیرورا ایجاد میکند. توزیع کننده یا مینیفولد در یک سیستم هیدرولیک وظیفه تقسیم وانشعاب سیال تحت فشار را بر عهده دارد . هر توضیع کننده یک را ورودی وچند راه خروجی دارد

روبند چرخشی :

از یک عضو پیچی ویک بازوی قابل چرخش تشکیل شده که میتواند حول عضو پیچی نوسان کند

روبند ناخنی :

از نظر عملکرد شبیه روبند چرخشی هستند ولی خیلی از آنها کوچکتر هستند ودر محلهای کوچک وتنگ استفاده میشوند

روبندهای بادامکی :

این روبند ها که در فیکسچر ها استفاده میشوند در جا هایی که لرزش زیادی نداشته باشد استفاده میشوند و سه نوع روبند بادامکی وجود دارد

1- دیسک دایره ای لنگ 2-دیسک اسپیرال 3- استوانه ای

روبند دیسکی دایره ای لنگ :

هنگامی که نقطه حد اکثر برآمدگی آنها به قطعه کار می رسد حداکثر نیرو وارد می کند و به اصطلاح قفل می شوند

روبند بادامگی اسپیرال :

متداولترین نوع از روبندهای بادامکی و طول منحنی قفل شدن آن طویل تراز آن دایره ای لنگ است و حد قفل شدن آن بزرکتر است

روبند گوه ای :

این روبندها نیز مانند روبندهای بادامکی از اصل سطوح شیب دار در نگهداشتن قطعه کار استفاده می کنند این روبندها در دو نوع روبند گوه ای تخت و روبند گوه ای مخلوطی یا ماندر لها تقسیم می شود

گوه ای تخت :

دانلود مقاله انواع پوشش و شکستهای متداول word

 دانلود مقاله انواع پوشش و شکستهای متداول word دارای 91 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد دانلود مقاله انواع پوشش و شکستهای متداول word   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود مقاله انواع پوشش و شکستهای متداول word

انواع پوشش و شکستهای متداول :  
رزین ها  و روغن های طبیعی :  
رزین های طبیعی :  
روغن ها :  
الکیدها و اپوکسی استرها :  
5 . 2 .1 الکیدها :  
استرهای اپوکسی :  
5 .3 اپوکسی ها :  
5 . 3 . 2 انواع شکست اپوکسی :  
5 . 4 اپوکسی های اصلاح شده :  
5 . 4 . 1 اپوکسی های اکریلیک :  
5 . 4 . 2 اپوکسی های قطران :  
5 . 4 . 3 فنولیکهای اپوکسی :  
5 . 5 فنولیکها :  
5 . 5 . 1 فنولیک های RESOLE  :  
5 .2 .2 فنولیکهای novalac :  
5 . 5 . 3 انواع شکست فنولیکها :  
5 . 6 آمینو رزین ها :  
5 . 7 . اکریلیک ها :  
5 . 7 . 1 اکریلیک های محلولی :  
5 . 7 . 2 پوششهای اکریلیک latex :  
5 . 7 . 3 اکریلیک های ترموست :  
مشکلات احتمالی پوششهای اکریلیک/ MF عبارتند از :  
5-8 پلی استرها :  
5 . 8 . 1 پلی استرهای اصلاح شده :  
5 . 8 . 2 پلی استرهای اشباع نشده :  
5 . 9 پلی یورتانها :  
5 . 9 . 1 پوششهای دو جزئی پلی ایزوسیانات / پولیول :  
5 . 9 . 2 پور الکیدها :  
5 . 9 . 3 پلی یورتانهای گیرش یافته با رطوبت :  
5 . 9 . 4 لعابها و dispersion های پلی یورتان :  
5 . 9 . 5 پلی یورتانهای دو جزئی water – borne :  
5 – 10 وینیل ها:  
5 . 10 . 1 وینیل های محلولی :  
5 . 10 . 2 پلاسیتسولها و ارگانوسولها :  
5 . 10 . 3 وینیل فلورایدها :  
5 .10 .4 پلی (وینیل بوتیرال)  
5 . 10 . 5 : وینیل های  latex :  
5 . 11 پوششهای قیری :  
5 – 12 پوششهای غیر آلی و سیلیکونی اصلاح شده :  
5 . 12 . 1 پوششهای سیلیکونی :  
5 .12 . 2 پوششهای سیلیکاتی :  

انواع پوشش و شکستهای متداول

مهمترین جزء یک پوشش ، رزین آن است . نوع رزین یا پلیمر به قدری مهم است که رنگ را برحسب آن نامگذاری و می فروشند . پوشش الکیدی یا اپوکسی برای همه آشناست ولی کسی تا به حال نام پوشش دی اکسید تیتانیم یا متیل اتیل کتون به گوشش نخورده است . در این فصل ، انواع رزین یا پلیمرهای مورد استفاده در پوشش بهمراه نقاط ضعف و قوت آنها بحث می شود . حتی در یک خانواده پوشش ، ممکن است پوششهای با خواص فیزیکی و شیمیایی کاملاً متفاوت وجود داشته باشد . یکی از جذابیتهای علم پلیمر ، گسترده بودن آن است مثلاً تغییرات جزئی در ساختار مونومر یک اکریلیک ، پلیمری با خواص کاملاً متفاوت ایجاد خواهد کرد. اپوکسی ممکن است سخت و شکننده یا نسبتاً نرم و انعطاف پذیر باشد . در این بحث های کلی بایستی مواظب استثناها بود

رزین ها  و روغن های طبیعی

قرنها است که از این مواد برای ساخت پوشش تزئینی و محافظ استفاده  می شود . این مواد از منابع طبیعی نظیر باقیمانده گیاهان ، حیوانات و فسیلها بدست می آیند . هر چند روغنهایی مثل روغن بزرک یا روغن ماهی ، رزینهای طبیعی هستند ولی به صورت جداگانه توضیح داده می شوند

رزین های طبیعی

بسیاری از رزینها طبیعی از شیره درختان حاصل می شوند که برای حفاظت درخت در برابر بریدگیها و زخمها از آن تراوش می نماید . بسیاری از آنها دارای گروه عامل کربوکسیل و اسیدی هستند که اسیدی بودن آن برحسب عدد اسید بیان می شود (میلیگرم هیدروکسید پتاسیم لازم برای خنثی کردن اسید یک گرم رزین). رزین های طبیعی معمولاً وزن ملکولی نسبتاً بالا و در حالت خالص در دمای اطاق ، جامدند ، اغلب برای تولید روغن جلا ، آنها را با مقادیر مختلف روغن نباتی ، حرارت می دهند. رزین طبیعی باعث سختی ، جلا ، مقاومت در برابر رطوبت و بهبود زمان خشک شدن می شود در حالیکه روغن نباتی باعث انعطاف پذیری و دوام می شود

المی ، کوپال ، دامار و روسین نمونه هایی از رزین های طبیعی هستند که از درختان ، گیاهان و فسیلها بدست می آیند

المی رزین نرم دارای محدوده ذوب C 120 – 80 و عدد اسید پایین  (35 – 20) است که از درختی در فیلیپین بدست می آید . با بسیاری از رزینها و حلالها سازگار است و به لعاب و جلا ، انعطاف پذیری می بخشد

بر خلاف المی ،کوپال ماده سخت دارای وزن ملکولی بالا و دمای ذوب بالا  (C 149) است و عدد اسید آن در انواع نیوزیلندی 50 و در انواع آفریقای مرکزی 140 است . دارای مواد فسیل شده که از درختان مختلف TROPICAL بدست می آید می باشد که اگر تحت دما و فشار ، تقطیر نشود کاربرد کمی خواهد داشت . پس از تقطیر ، جلاهای با دوام و مقاومت اتمسفری عالی تولید می نماید . کوپال مانیلی که در فیلیپین یا هند شرقی بدست می آید فسیل نیست بلکه از Tapping درختان زنده بدست       می آید که تا حدی نرمتر از کوپال فسیلی و در الکل قابل حل است . انواع فسیلی    سخت تر نیز در دسترس می باشد

دامار رزین نسبتاً نرمی با محدوده ذوب C113 – 70 و عدد اسید پایین (30 – 20) است . دامار از درختان خاصی در هند شرقی بدست می آید و حتی در حلالهای هیدروکربنی ضعیف نیز قابل حل است

این ماده برای جلاها ، لعاب های نیتروسلولزی و حتی به عنوان اصلاح کننده در پوشش های الکیدی خاصی استفاده می شود . دامار براقیت و دوام رنگ را بهبود  می بخشد

روسین که به کولوفونی نیز معروف است یکی از کاربردی ترین رزین های طبیعی است که دارای نقطه ذوب حدود C80 است . بسیار اسیدی( دارای عدد اسید 180 – 150) و در الکل و هیدروکربنها قابل حل است . از Pine درختان تراوش می شود و بصورت DOMESTICALLY می تواند بدست آید . از نظرشیمیایی دارای مشتقات فنان ترین (هیدروکربن آروماتیک چند   هسته ای) نظیر اسید ابتیک (شکل 5-1)است

روسین معمولاً مقاومت ضعیفی در برابر آب و قلیاها دارد ، با گذشت زمان اکسید   می شود تا حدی TACKY است . بخاطر این نواقص ، اغلب از روسین بعنوان PRECURSOR در ساخت دیگر رزین ها استفاده می شود . وقتی روسین با گلیسرول یا دیگر الکل های پلی هیدریک واکنش بدهد به محصولی بنام GUM استری تبدیل می شود که ماده ای سخت و برای تولید جلا از آن استفاده می شود . واکنش ، بین گروه اسیدکربوکسیلیک (- COOH) روسین و گروه هیدروکسیل گلیسرول برای تولید استر با وزن ملکولی بالاتر ، انجام می پذیرد

وقتی روسین با ایندریک مالئیک (شکل 5-2) و سپس با گلیسرول (شکل5-3) واکنش بدهد استرهای مالئیک روسینی ایجاد می شود . عدم اشباع CONJUGATED روسین اولیه حذف می گردد بنابراین دوام رنگ بیشتر می شود و محصول که دارای وزن ملکولی بالاتر است  TACKINESS روسین را ندارد . استرهای مالئیک روسین همراه با روغن های نباتی برای تولید چسب هایی که به مرور زرد نخواهد شد ، برای بهبود براقیت و سختی الکیدها و در ساخت جلاها استفاده می شوند . شلاک یک رزین طبیعی است که نسبت به موادی که تاکنون توضیح داده شد دارای منشاء کاملاً متفاوت می باشد . شلاک EXCRETION حشره LAC است که بومی هند و تایلند  می باشد

EXCRETION خشک شده ، خرد و شسته می شود سپس ذوب و بصورت ورقه های خشک می شود که در اثر شکسته شدن به پولکی تبدیل شده ، سپس در الکل حل می شود . برای تولید سیلرهای KNOT و لعابها استفاده می شود

استفاده عمده رزین های طبیعی جلا است در ساخت جلا ، رزین طبیعی با روغن خشک کننده ای نظیر روغن بزرگ پخت می شود تا محلولی یکنواخت بدست آید سپس این محلول را رقیق می نمایند تا وسیکوزیته آن به حدی برسد که قابل کار کردن باشد . این جلاها به نام جلاهای اولئورزین معروفند که هنوز هم برای کاربردهای خاصی استفاده می شود ولی عمدتاً توسط  رزین های مصنوعی که کارایی بهتر و در حلالهای پیرامونی کمتر حل می شوند جایگزین شده اند هرچند لغت«جلا » هنوز هم برای توصیف این پوششهای ترانسپارنت به کار می رود تعداد کمی از آنها به معنی واقعی کمه جلا هستند

روغن ها

عمده ترین رزین طبیعی معرفی ، روغنهای نباتی و تا حد کمتری روغن ماهی است که قرنهاست به منظور ایجاد پوششهای تزئینی و حفاظتی استفاده می شوند . در سده نوزدهم و اوایل قرن بیستم ، این مواد ، عمده ترین چسب رنگها بودند . هر چند رنگهایی که فقط دارای چسب روغنی باشند هنوز هم وجود دارند ولی بازار NICHE بصورت PRESER VATIVE های چوب و   فیلم های VARNISH دارند . با این حال در ساخت پوششهای پیچیده تر نظیر الکیدها و اپوکسی استرها به مقدار زیاد از این روغنها استفاده می شود

گلیسرول و انواع اسیدهای چرب ، اسیدهای کربوکسیلی هستند که گروه هیدروکربنی آلیفاتیک اشباع شده یا نشده معمولاً به طول 17-15 اتم کربن دارند مثل اسید اولئیک (شکل 5-4) . روغن (تری گلیسرید) دارای ساختار معمولی (شکل 5-5) است که R از انواع اسیدهای چرب بدست می آید

فرمول بعضی از مهمترین اسیدهای چرب به قرار زیر است

اسید استئاریک       CH3 (CH2) 16 COOH

 اسید پالمتیک                     CH3 (CH2) 14

اسید اولئیک                    CH3 (CH2)7 CH = CH (CH2)7 COOH

اسید لینوئیک         CH3 (CH)4 CH =  CH CH = CH   = CH (CH2)7 COOH

اسید لینولینک        CH3 CH = CH = CH CH = CH = CH CH = CH = CH (CH2)7 COOH

اسید ری سیلنولیک          CH3 (CH2)5 COH HCH2 CHCH = CH (CH2)7 COOH

اسید الئوستریک     CH3 (CH2)3 CH = CH CH = CH CH = CH (CH2)7 COOH

روغنهای طبیعی دارای یک تری گلیسرید که از گلیسرول و یک اسید چرب ساخته شده باشد نیستند بلکه دارای مخلوطی از تری گلیسریدهایی هستند که از اسیدهای چرب مختلف آمده است . جدول 5-1 ترکیب بعضی از روغنهایی که بیشتر استفاده می شوند را نشان می دهد ]1[

ترکیب روغن از روی نام روغن مشخص است بجز مواردی مثل روغن بزرک که از PLAX بدست می آید و روغن TALL که محصول فرعی ساخت کاغذ KRAFH از PULP چوبی است

روغنها به سه دسته روغنهای خشک شوند ،نیمه خشک شونده و غیر خشک شونده تقسیم می شوند . روغنهای خشک شونده در اثر تماس با هوا فیلم جامد نسبتاً سخت ایجاد می نمایند . روغن های نیمه خشک شونده فیلم های TACKY و روغنهای غیر خشک شونده عمدتاً بصورت مایع و باقی می مانند اینکه روغن به کدامیک از این سه دسته تعلق دارد عمدتاً به مقدار پیوند دوگانه کربن – کربن یا عدم اشباع اسیدهای چرب مانند این روغنها بستگی دارد

مکانیزم خشک شدن یا پیوندعرضی روغن کاملاً پیچیده و شامل اکسید شدن پیوندهای دوگانه است که با ایجاد رادیکال آزاد شروع می شود . رادیکال ملکولی است که دارای الکترون غیر اشتراکی باشد پروکسیدها و هیدرپروکسیدها (ROOH) که معمولاً به مقدار کم وجود دارند به طور جزئی عامل ایجاد رادیکالهای آزاد هستند (شکل 5-6)

این رادیکالها آزاد اتم هیدروژن را به سمت ملکول متیلن CH2 در مجاورت پیوند دوگانه می نماید

بنابراین در یک یا چند گروه از اسدهای چرب روغن ، تولید رادیکال آزاد می نمایند . دو رادیکال آزاد روی دو ملکول تری گلیسرید مجزا با هم ترکیب می شوند تا ذره خنثی ایجاد نمایند بنابراین این واکنشهای انتشار و تراکم زنجیره (پیوند عرضی= CROSS LINKING)  آغاز می شود که منجر به افزایش جزئی وزن ملکولی و تولید فیلم جامد نسبتاً سخت می شود . کل فرایند به نام اکسید اسیون خود بخود معروف است

سرعت واکنش اکسید اسیون خود بخود می تواند کاملاً کم باشد که برای سرعت بخشی از کاتالیست استفاده می شود این کاتالیست یا «خشک کن» اغلب نمک های اسیدهای کاتانویک یا نفتنیک است . بعضی از آنها نظیر نمکهای کبالت و منگنز عمدتاً پیوند عرضی در سطح پوشش را کاتالیزه نموده که به خشک کن های سطحی معروفند . دیگر کاتالیست ها نظیر نمکهای زیرکونیم ، پیوند عرضی در حجم پوشش را کاتالیزه می نمایند و به خشک کن های حجمی معروفند

هر چند پوششهای پایه روغنی با فرمول صحیح طی چند ساعت خشک و قابل لمس می شوند فرایند پیوند عرضی اکسید اسیون تا چند سال می تواند ادامه یابد واکنش رادیکالهای آزاد ممکن است منجر به تورق پیوند و در نتیجه محصولات فرعی با وزن ملکولی پایین ایجاد نماید . بنابراین پوششهای پایه روغنی با روغنهای خشک شونده طی گذشت چند سال ، ترد و بیرنگ می شوند

بر خورد با پوششهای دارای چسب هایی که فقط از روغنهای طبیعی درست شده اند نسبتاً نادر است وقتی این پوششها به تنهایی استفاده شوند این روغن ها پوششهایی نرم (ولی با گذشت زمان ترد خواهند شد) ، مقاومت ضربه ، مقاومت سایش و مقاومت شیمیایی ضعیفی دارند . با اینحال این روغنها به صورت گسترده در دسته بعدی پوششها ـ الکیدها و استرهای اپوکسی استفاده می شوند

الکیدها و اپوکسی استرها

5 . 2 .1 الکیدها

الکیدها یکی از پاهای ثابت صنعت پوشش در عمده قرن بیستم بوده است . علیرغم منافع پوششهای پیچیده کاراتر نظیر اپوکسی و یورتانها ، الکیدها همچنان در بازار برای نگهداری ساختمانها و تجهیزات صنعتی به کار می روند. با اینحال حرکت به سمت قانونهایی که استفاده از پوششهایی که دارای کمترین ترکیبات آلی فرار هستند را توصیه می نماید نهایتاً ممکن است منجر به افول آنها گردد

الکیدها در اصل پلی استرهای اصلاح شده با روغن هستند که از واکنش پولیولها ، اسیدهای دو بازی و اسدهای چرب (یا روغنهایی که از اسید چرب درست شده اند) ایجاد می شوند . هر چند پولیولهای متنوعی می توانند در اینجا استفاده شوند دو تا از متداولترین آنها گلیسرول (شکل5-3) و پنتا اری تریتول(شکل 5-7) می باشد . متداولیترین اسید دو بازی به صورت انیدریدی استفاده می شود و دارای انیدرید فتالیک (شکل5-8) می باشد . اسید ایزوفتالیک (شکل 5-9) نیز تا حدی متداول است

برای تولید الکیدها دو فرایند وجود دارد . فرایند مونوگلیسرید و فرایند اسید چرب ، دو فرایند مونوگلیسرید روغن (نظیر روغن بزرک) با پولیول (معمولاً گلیسرول) پخت می شوند که منجر به واکنش TRANSESTRIFICATION برای ایجاد مونو گلیسرید می گردد (شکل5-10) وقتی مونوگلیسرید تشکیل شد اسید  DIBASIC  نظیر انیدرید فتالیک اضافه می شود . گروههای اسید (یا انیدرید) انیدرید فتالیک با گروه هیدروکسیل مونو گلیسرید واکنش و ایجاد پلی استرهای اصلاح شده با روغن یا الکیدها را می دهد

اگر مطلوبست که از پولیولی غیر از گلیسرول استفاده شود واکنش بالا نمی تواند استفاده شود . در این حالت فرایند اسید چرب استفاده نمی شود که در آن بجای روغن ها (تری گلیسریدها) از اسیدهای چرب استفاده می شود و اسیدهای چرب ، پولیولها و اسیدهای DIBASIC در محفظه در یک مرحله واکنش می دهند

دو روش همپوشان برای دسته بندی الکیدها وجود دارد : ممکن است الکیدها برحسب خشک شونده یا  غیرخشک شونده (گاهی به عنوان الکید شونده یا غیر اکسید کننده نامیده می شوند) یا از روی مشخصه طول روغن شناخته  شوند

الکیدها عمدتاً با واکنش اکسید اسیون خودبخود که قبلاً برای روغنهای طبیعی که از آنها ساخته می شوند توضیح داده شد گیرش می یابند . بنابراین الکیدها  برپایه روغنهای خشک شونده (روغنهایی که اسیدهای چرب آنها با پیوندهای دوتایی کربن ـ کربن CONJUGATED شده است) نظیرروغن بزرک برای ایجاد فیلم جامد ، خشک یا اکسید می شوند بنابراین برای استفاده بصورت پوشش مناسب هستند . در مقابل الکیدهای برپایه روغنهای اشباع شده خشک شونده ، گیرش نمی یابند

بلکه عمدتاً بصورت مایعات ویسکوز باقی می مانند این الکیدها برای پوشش دهی مناسب نیستند بلکه اغلب به عنوان نرم کننده استفاده می شوند

طول روغن اشاره به طول زنجیره اسید چرب (یعنی C16 برحسب C18 ) ندارند بلکه به مقدار واقعی روغن (یا اسید چرب) مصرف شده برحسب درصد وزنی

الکیدها با طول روغن بزرگتر از 60 (%60 وزنی روغن) الکیدهای روغن طویل نامیده می شوند الکیدهای دارای حدود %60-40  روغن ، الکیدهای روغنی متوسط هستند و آنهایی که کمتر از 40 درصد روغن دارند الکیدهای روغنی کوتاه هستند

در صورتیکه تمام موارد دیگر یکسان باشند الکیدهای روغنی طویل دارای واکنش سطحی کمتر و بنابراین خواص خیس کنندگی بهتری نسبت به الکیدهای روغنی کوتاه می باشند . آنها more tolerant of marginally prepared surfaces  و آلودگیهای آلی قابل حل نظیر روغن و گریس را بهتر بلند و جابجا می کنند . همچنین بهتر قادر به نفوذ و احاطه مقادیر کم زنگ یا پوسته می باشد(نسبت به الکیدهای با روغن کوتاه  فیلم نرمتر و قابل انعطاف تری (حداقل در ابتدا) ایجاد می کنند) . دسته دوم برای (پرایمرزنی در مغازه) استفاده می شوند که سریعاً خشک شده و به محل کا ر، منتقل تا در آنجا نصب و رنگ بعدی روی آن زده شود

با این حال چون عمل آمدن با اکسیژن برای رزین های الکیدی چند سال طول می کشد خواص نهایی پوشش با خواص اولیه ممکن است بسیار متفاوت باشد . الکید روغن طویل که دارای مقدار زیادی روغن خشک شونده باشد طی سالها می تواند تردتر از الکیدهای با روغن کوتاه دارای مقدار کمی روغن خشک شونده شود . این مطلب نشان می دهد که نمی توان در مورد خواص گروهی از پوششها به صورت کلی بحث کرد . تغییرات ساخت می تواند اثرات زیادی بر خواص پوشش حاصل نسبت به خواص آن گروه ایجاد نماید

در بسیاری از کاربردها ، الکیدها یک پوشش همه کاره هستند . با این حال عمدتاً بخاطر اینکه اساس پوشش بر اتصالات نسبتاً فعال استری بیشمار استوار است الکیدها در برابر قلیاها مقاومت ضعیفی دارند . واکنش اسید و الکل برای ایجاد استر یک واکنش برگشت پذیراست بویژه تحت شرایط قلیایی مرطوب تخریب برگشت پذیر استر به الکل و اسید ، هیدرولیز یا صابونی شدن نامیده می شود . چون واکنش تحت شرایط قلیایی اتفاق می افتد نمک اسید بجای اسید آزاد تشکیل می شود . نمک اسید براحتی با روشهای آنالیز آشکار شدنی است در نتیجه صابونی شدن مشخص می شود

علاوه بر صابونی شدن ، الکیدها به حمله شیمیایی و نور خورشید (در پیوند  دوگانه باقیمانده) حساس هستند . مواد شیمیایی خاصی نظیر اسیدهای معدنی می تواند به پیوندهای دوگانه اضافه شود . عدم اشباع نیز محلهایی برای اکسید اسیون و واکنش رادیکالهای آزاد فراهم می نماید شکست دیگری که در الکیدها اتفاق می افتد موج برداشتن است که زمانی اتفاق می افتد که سریعتر از داخل خشک می شود در اینحالت سطح منقبض می شود و چون داخل هنوز «خمیری» است بهمراه انقباض سطح ، کشیده می شود در نتیجه موج ایجاد می شود این حالت در موردی اتفاق می افتد که پوشش ، بیش از اندازه ضخیم باشد یا اینکه سرعت خشک کن های سطح و داخل ، مساوی نباشد . راه های زیادی برای اصلاح خواص اکسیدها وجود دارد از جمله فنلیکها ، استایرن ها ، وینیل تولوئن و رزین های سیلیکونی

رزین های فنلی توسط واکنش فنل جانشینی با فرمالدئید ایجاد می شوند (شکل 5-11) و به مقدار کم برای بهبود چسبندگی ، سختی و مقاومت خوردگی الکیدها به آن اضافه می شوند . الکیدهای فنلی گاهی پرایمرهای فلزی اونیورسال نامیده می شوند چرا که می توانند با انواع مختلفی از پوش های پایه حلالی بدون ترس از بلند شدن و موج برداشتن که گاهی در پوششهای الکیدی اصلاح شده نسبتاً حساس به حلال اتفاق       می افتد پوشش مجدد داده می شوند

رزین های الکیدی می توانند با پختن اضافه نیز اصلاح شوند که با استایرن (شکل 5-12)یا وینیل تولوئن (شکل 5-13) واکنش داده شوند که باعث ایجاد رزین های با وزن ملکولی سنگینتر می شود که سرعت خشک شدن را سریعتر و مقاومت در برابر رطوبت و قلیایی را تا حدی زیاد می نماید . با اصلاح و ینیلی ، مقاومت کافی در برابر حلالها و هیدروکربن های آلیفاتیک نظیر روغن و گریسها ایجاد نخواهد شد . الکیدها با رزین های سیلیکونی نیز اصلاح می شوند . مزیت اصلی آنها عبارتست از دوام بیشتر و مقاومت حرارتی

استرهای اپوکسی

از نظر فنی، استرهای اپوکسی یک نوع الکید اصلاح شده تلقی می شوند ولی چون استر اپوکسی نامیده می شوند نه الکیدهای اصلاح شده با اپوکسی ، در اینجا قسمت جداگانه ای برایشان در نظر گرفته شده است

پوشش های با رزین اپوکسی یکی از مهمترین پوششهای کارا می باشد . استرهای اپوکسی پوششهای اپوکسی نیستند و نبایستی با آنها قاطی شوند لذا بهتر است الکیدهای اصلاح شده با اپوکسی نامیده شوند

از نظر شیمیایی ، گروه عامل اپوکسی (که گروه اکسیران هم نامیده می شوند) حلقه سه عضوی از دو اتم کربن و یک اتم اکسیژن  است . بیشتر رزین های اپوکسی براساس اتردی گلیسیریل بی فنل A (DGEBA) درست  شده اند که دارای ساختاری مشابه (شکل 5-14) می باشد . رزین های اپوکسی متداول ، محصولات تراکم DGBEA با ساختار مشابه (شکل 5-15)هستند که n معمولاً 1 تا 12 است . رزین ها دارای گروه هیدروکسیل و اکسیژن هستند که با گروه اسید کربوکسیلیک اسید چرب الکید واکنش داده و استر اپوکسی ایجاد می کنند . این رزینهای اپوکسی تا حدی با همدیگر واکنش داده (گروه هیدروکسیل دوم ملکول با گروه اکسی ران ملکول دوم واکنش   می دهد) که با اتخاذ روش پخت مناسب ، این کار به حداقل می رسد

خواص استرهای اپوکسی بسته به طول روغن الکیدها ، بسیار متنوع است . استرهای اپوکسی با طول روغن زیاد بیشتر شبیه الکیدها هستند و در حلالهای آلیفاتیک نظیر الکلهای معدنی قابل حل هستند استرهای اپوکسی با طول روغن کوتاه بیشتر شبیه اپوکسی هستند و نیاز به حلالهای قویتر آروماتیک نظیر گزیلن دارند با اینحال حتی استرهای اپوکسی با طول روغن کوتاه نیز بیشتر شبیه الکیدها هستند تا اپوکسی

استرهای اپوکسی در مقایسه با الکیدها می توانند با مزایای متعدد و البته معایب ضمنی آنها ساخته شوند می توانند سریعتر خشک شوند و فیلم های سخت تر با چسبندگی بهتر و مقاومت بهتر شیمیایی (هر چند به صابونی شدن حساس هستند) ایجاد نمایند

هر چند از نظر خواص فزیکی و شیمیایی سخت به اپوکسی های واقعی ضعیفترند کاربرد آنها راحتر و سخت به آلودگی سطحی کم ، حساس نیستند ولی متاسفانه مشابه اپوکسی ها در برابر آفتاب ، گچی می شوند . در مقایسه معایب و مزایای اپوکسی با الکیدها ، از لحاظ نوع شکست ، یکسان هستند

5 .3 اپوکسی ها

وقتی رزین های اپوکسی اولین بار در اوایل دهه 1940 مورد مصرف تجاری قرار گرفتند به صورت چسب استفاده می شدند . امروزه آنها مهمترین گروه پوشش های ترموست کارا هستند . اپوکسی به صورت پوشش دو جزئی عمل آمدنی در محیط ، به صورت سیستم پخت در دمای بالا ، به صورت اسپری سریع عمل آمدنی صد درصد جامد و حتی به صورت پوشش مواد پودری ساخته می شوند . در مقایسه با الکیدها و استرهای اپوکسی ، چسبندگی مقاومت خوردگی و شیمیایی و خواص فیزیکی و مکانیکی بهتر دارند

وزن ملکولی رزین های اپوکسی از 400 (1= n) تا حدود 4000 (12=n) در شکل 15-5 است با افزایش وزن ملکولی ، اکسی والان وزنی (تعداد گرم رزین های  یک اکسی والان گروه اپوکسی) نیز زیاد می شود . در بعضی رزین های اپوکسی با وزن ملکولی بسیار بالا (50000-15000) اپوکسی بقدری کم است که (گروه اکسی ران ، دو انتهای ملکول بزرگ را تشکیل می دهد)

 که رزین در واقع شبیه الکل دارای چند عامل است . این رزینها ، رزینهای فنوکسی نامیده می شوند که به عوامل عمل آورنده نیازی ندارند وقتی به عنوان پرایمر SINGLE – PACKED باشند مقاومت شیمیایی و چسبندگی خوبی دارند و در بعضی موارد ، مقاومت ضربه وسایشی آنها از اپوکسی های ترموست دو جزئی بیشتر است

وقتی    n ، 1 یا کمتر باشد رزین ها ، مایعات و یسکوز هستند اگر n حدود 2  باشد رزین ، جامد آمورف با اکی والان وزنی اپوکسی حدود 500-450 (وزن ملکولی 1000-900) که در حدود C 75-65 نرم یا ذوب می شود می باشد . این رزینها معمولاً به صورت محلولهای با درصد جامد بالا (حدود %70) در حلالهای آروماتیک یا کتونی فروخته شده و برای تولید پوشش های  اپوکسی دو جزیی  عمل آمدنی  در محیط که امروزه استفاده می شوند کاربرد دارند

چون رزین های اپوکسی دارای وزن ملکولی پایین و در واقع ، مایعات  ویسکوزهستند تنها وقتی که پیوند عرضی ایجاد نموده مواد با وزن ملکولی بالاتری ایجاد نمایند پوشش های خوب ایجاد می کنند هر چند بعضی از این واکنش های ترموست بر گروه دوم هیدروکسیل در شاخه اصلی رزین اپوکسی استوار است بیشتر آنها دارای گروههای اپوکسی انتهایی بسیار فعال هستند این گروهها قادر به واکنش با تقریباً هر ملکولی که اتم هیدروژن فعال داشته باشد از جمله آمینها ، اسیدهای کربوکسیلیک ، فنلیک ها ، رزین های آمینی ، انیدریدها و ایزوسیاناتها می باشد. خواص لایه عمل آمده ، بستگی عمده به نوع عامل عمل آوردنی مورد استفاده دارد

5 . 3 .1 عامل های آمینی و آمیدی عمل آورنده رزین های اپوکسی :

دانلود پایان نامه بررسی اثر ویتامین A بر افزایش کارآیی واکسن ضد کوکسیدیوز در جوجه های گوشتی word

 دانلود پایان نامه بررسی اثر ویتامین A بر افزایش کارآیی واکسن ضد کوکسیدیوز در جوجه های گوشتی word دارای 80 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد دانلود پایان نامه بررسی اثر ویتامین A بر افزایش کارآیی واکسن ضد کوکسیدیوز در جوجه های گوشتی word   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود پایان نامه بررسی اثر ویتامین A بر افزایش کارآیی واکسن ضد کوکسیدیوز در جوجه های گوشتی word

چکیده  
مقدمه  
بخش اول  
ویتامین A  
تاریخچه کشف ویتامین A:  
ساختمان و شیمیایی  
متابولیسم  
الف) جذب:  
ب) انتقال:  
ج) ذخیره:  
د) دفع:  
اعمال متابولیکی  
1) بینایی:  
2) تولید مثل:  
3) حفظ غشاهای مخاطی:  
4) نقش کوانزیمی و هورمونی:  
5) سنتز موکوپلی ساکاریدها:  
6) غشاهای سلولی و درون سلولی:  
7) رشد استخوان:  
8) سنتز کورتیکوستروئیدها:  
9) فشار مایع مغزی نخاعی:  
10) ایمنی:  
11) فیزیولوژی غده تیروئید:  
12) متابولیسم مواد:  
میزان نیاز به ویتامین A در طیور  
منابع ویتامین A  
الف) منابع حیوانی:  
ب) منابع گیاهی:  
ج) منابع سنتتیک:  
بخش دوم  
مروری بر بیماری کوکسیدیوز طیور  
تعریف بیماری  
وقوع بیماری  
بیولوژی و چرخه زندگی  
سبب شناسی  
الف) گونه های مهم و بیماریزای ایمریا  
ایمریا برونتی (لواین 1942)  
ایمریا هاگانی (لواین 1938)  
ایمریا ماگزیما (تایزر 1929)  
ایمریا میتیس (تایزر 1929)  
ایمریا میواتی (ادگار و سیبولد 1964)  
ایمریا نکاتریکس (جانسون 1930)  
ایمریا پریکاکس (جانسون 1930)  
ایمریا تنلا (رایلیت و لوست 1891) (فانتام 1909)  
عوامل مؤثر در بروز و شدت بیماری  
جیره غذایی  
عوامل محیطی و مدیریت  
سن  
ژنتیک  
تداخل با سایر بیماری ها  
اپیدمیولوژی  
ایمنی شناسی  
نشانه های بالینی  
تشخیص  
درمان  
کنترل و پیشگیری  
1 به حداقل رساندن ضایعات ناشی از بیماری  
2 به حداقل رساندن مقاومت های ایجاد شده در برابر داروهای شیمیایی مصرفی  
3 ایجاد ایمنی با دوام علیه کوکسیدیوز به خصوص در گله‌های مادر  
بخش سوم  
رابطه ویتامین A و کوکسیدیوز طیور  
مکانیسم ایمنی زایی ویتامین A  در برابر کوکسیدیوز  
ویتامین A از دو طریق موجب عمل فوق می‌گردد:  
الف) افزایش مقاومت مخاط روده:  
ب) افزایش کارایی سیستم ایمنی:  
مواد و روش کار  
جدول (1): تیمارهای آزماشی  
نتایج  
الف) میزان دفع ااسیست  
ب) میانگین وزن بدن:  
ج) میزان مصرف غذا:  
د) ضریب تبدیل غذایی:  
هـ) میزان تلفات:  
بحث  
Summary:  
منابع  

بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود پایان نامه بررسی اثر ویتامین A بر افزایش کارآیی واکسن ضد کوکسیدیوز در جوجه های گوشتی word

شمسایی . ا. هـ . (1368) ، ویتامین ها و اهمیت و عوارض ناشی از کمبود آنها در طیور، زیتون، شماره 88، صفحه 20-21
تاجبخش . ح (1375) ، ایمنی شاسی بنیادی، انتشارات دانشگاه تهران
فلاح . م . (1378) ، تأثیر واکسن ساخته شده علیه کوکسیدیوز ماکیان در پیشگیری از تلفات و بازدهی تولید جوجه های گوشتی، پایان نامه برای دریافت دکترای عمومی دامپزشکی، شماره 2647، دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران
شهبازی، پ، ملک نیا. ن. (1375)، بیوشیمی عمومی، صفحه 74ـ76، انتشارات دانشگاه تهران
تغذیه مرغ، تألیف: اسکات . ام . ال، نشیم . ام . سی، یانگ . ار . جی، ترجمه : پوررضا. ج ، انتشارات اردکان، چاپ دوم (1379) ، صفحه 160-185
راهنمای بیماری‌های طیور، تألیف: وایتمن . سی . ایی، بکفورد . ر. ای، ترجمه : بزرگمهری فردی، م . ح، شجاعدوست. ب، اکبری. ع، کلدری. غ و شیخی. ن ، چاپ اول (1375)، صفحه 240-264
فرخوی. م ، (1375)، بررسی نقش ویتامین A در تغذیه طیور، فصلنامه چکاوک، دوره پنجم، شماره 1، صفحه 99-107
هاشمی. م (1375)، مواد معدنی و ویتامین A در تغذیه حیوانات اهلی و انسان، انتشارات فرهنگ جامع، چاپ اول ، صفحه 191-222
اخیایی. م، کوکسیدیوز طیور، عوامل مؤثر در بروز بیماری و کنترل مؤثر آن، فصلنامه چکاوک (6)، شماره 18، صفحه 30-39

. Blomhoff, R.Green, M.H.Green, J.B.,Berg, T.Nourum,R.R.(1991). Vitamin A metabolism: new prespectives on obsorption, transport and storage. Physiology Reviews 71:951-

. Calnek, B.W., Barner, J.H.Beard, C.W.Reid, W.M.,Yoder, H.W.(1991). Disease of Poultry, Ninth Edition, PP:780-797, Iowa state University press

12.  Chambon, P.,Zelenent, Z., Petkovich, M., Mendelsohn, C., Leroy, P., Krust, A., Kastner, P. and Brand, N. (1991). The family of retioic acid nuclear receptors, In: Retionoids: 10 years on (Ed. Saurat, J.H) Karager, Based, PP:10-
13.  Conway, D.P., Sasai, K., Gaafar, S.M., and Smothers, C.D.(1993): Effects of different levels of oocyst inocula of Eimeria acervulina, E.tenella, and E.maxima on plasma constituents, paeked cell volume, lscore, and performance in chickens. Avian Disease, 37:118-
14.  Dolloul, R.A., Lillehoj, H.S., Shellem, T.A. (2002). Effect of vitamin A deficiency on host intestinal immune response to Eimeria acerrulina in broiler chickens, Poultry Sci. 81(10):1509-

15. Davis, C.Y., and Sell, J.L. (1983). Effect of all-trans retinol and retinoic acid on the immune system of chicks, Nature. Oct; 113(10):1909-

16. Davis, C.Y., and Sell, J.L. (1983). Immunoglobulin concentration in serum and tissue of vitamin A deficient broiler chicks after Newcastle disease virus vaccination, Poultry Science. 68(1): 46-

17. Friedman, A., Meidovsky, A., Leithner, G. and Sklan, D. (1991). Decreased resistance at immune response to E.Coli infection in chicks with low and high intakes of vitamin A. Journal Nutrition. 121: 395-

18. Giguere, V., Ong. E.S.., Segui, P. and Evans, R.M. (1987). Identification of the receptor for morphogen retionic acid Nature. 3330: 624-

19.  Johnson, J.W. and Reid, M. (1970). Anti Coccidial drugs: Lesion scoring techniques in bettery and floor-pen expriments with chicken: Exp. Parasitol.28: 30-
20. Jordan, F.T.W., Pattison, M., Alexander, D., Foagher, T. (2002). Poultry Disease PP: 405-
21.  Lassard, M., Hutchings, D., Care, N.A. (1977) . Cell-mediateand humoral immune response in broiler chickens maintained on diets containing different levels of vitamin A, Poultry Science 76(10): 1368-
22.  Leutskaua, Z.K., and Fais, D. (1977). Antibody synthesis stimulation by vitamin A chicken, Biochem. Biophys. 18: 475(2): 207-
23.  Levine, P.P., Norman, D.(1985). Veterinary protozoology, Fifth Edotion, Iowa State University Press. PP: 130-142, 178-188, 223-227,
24.  McDonld, P. Edwards, R.A., Greenhalgh, J.F.D.,Morgan, C.A. (1995). Animal Nutrition, Fifth Edition. PP: 68-
25.  McDougald, L.R., and Reid, W.M. (1997): Coccidiosis In: Disease of Poultry. Edited by  Calnek, W.B. (1997). Iowa State University perss, Ames, Iowa, U.S.A. PP:865-
26.  Petkovitch, M., Brand, N.F., Krust, A., and Chambob, P. (1987), A human retionic acid receptor which belongs to the family of nuclear receptor. Nature. 330: 444-
27.  Rickhter, G., Okhrimenko, K.H., Vizner, I. (1989). Effect of dietary protein and vitamin A levels on the resistance of chickens to coccidiosis, Ptiuserodstvo (10), PP: 41-
28.  Singh, S.P. and Donovan, G.A. (1973). A relationship between coccidiosis and dietary vitamin A levels in chickens. Poultry science. 4: 1295-
29.  Sergeev, A.V. (1984). Effect of vitamin A deficiency in mice on the formation of specific cytolytic T-lymphocyte, Vopr Medkhim, Jan-Feb: 3041: 9-

30. Steel, R.G.D. and Torrie, J.H. (1980): Principles and procedures of statics. 2^nd ed. McGrew-Hill Book Co., New york, N.Y.PP: 109-

31.  Vche, U.E. (1986). Concurrent outbreak of  avitaminosis A and coccidiosis in a poultry flock, Bulletin of Animal Health and production in Africa. 34(1): 3-
32.  Umesono, K., Giguere, V., Glass, C.K., Rosenfeld, M.G. and Evans, R.M. (1988). Retinoic acid and thyroid hormone induce gene expression through acommon responsive elements. Nature. 336: 262-
33.  Wolf, G. (1991). The intracellular vitamin A binding proteins: an overview of their functions. Nutrition Reviews. 49: 1-

34. Wolf, G., and Varandani, P.T. (1960). Studies on the function of vitamin A in mucololysaccaride biosynthesis. Biophys. Acta. 43: 501-

35. Wolf. G.G. (1990). Recent progress in vitamin A research: nuclear retionic acid receptors and their interaction with gene elements. Journal of Nutritional Biochemistry. 1: 284-

36. Zelent, A., Krust, A.,Kastner, P. and Chambon, P. (1989). Cloning of marine alpha and beta retionic acid receptor and a novel receptor gamma predominatly expressed in skin. Nature. 339” 714-717

چکیده

به منظور مقایسه اثر استفاده از واکسن ضد کوکسیدیوز (ایراکوک) و داروی کوکسیدیواستات کلوپیدول در کنترل ضایعات ناشی از آلودگی تجربی به بیماری کوکسیدیوز، تعداد 720 قطعه جوجه گوشتی یکروزه نر از سویه تجاری Ross 208 به شش گروه تقسیم شدند

برای تغذیه چهارگروه از جوجه ها (شامل دو گروه شاهد و دو گروه واکسینه شده) از جیره غذایی فاقد داروهای ضد کوکسیدی استفاده گردید. در جیره غذایی دو گروه دیگر به میزان 2/0 درصد داروی کلوپیدول به غذا اضافه گردید. در سن 26 روزگی از هر یک از گروههای شاهد، واکسینه شده دریافت کننده دارو، یک گروه از طریق خوراندن سوسپانسیون حاوی مخلوط چهار گونه ایمریا، مورد چالش قرار گرفته و آلوده گردید

جهت بررسی میزان ااسیست دفع شده از طریق مدفوع، از روز هفتم پس از ایجاد آلودگی تجربی، نمونه های فضولات جمع آوری از نظر میزان OPG مورد ارزیابی قرار گرفتند. همچنین نسبت به اندازه گیری شاخص های تولیدی در سنین 21، 42 و 49 روزگی اقدام شد. نتایج بدست آمده نشان دادند که استفاده از دارو (کلوپیدول) یا واکسن (ایراکوک) موجب کاهش معنی دار میزان دفع ااسیست در مقایسه با گروه شاهد گردید (05/0)، در حالی که بین دو گروه تحت درمان با دارو یا واکسن تفاوت معنی دار وجود نداشت (05/0P>)

ایجاد آلودگی تجربی موجب کاهش معنی دار میانگین وزن بدن و بازدهی غذا جوجه‌های آلوده در مقایسه با جوجه های غیر آلوده گردید (05/0). در ارتباط با اثر روش کنترل، نتایج حاصل بیانگر آن می باشند که تجویز دارو یا واکسن ضد کوکسیدی برای جوجه های آلوده سبب افزایش معنی دار وزن بدن (05/0) و بهبود نسبی بازدهی غذا گردید، اما اختلاف بین گروه تحت درمان با دارو (کلوپیدول) و گروه دریافت کننده واکسن (ایراکوک) از نظر شاخص های تولید معنی دار نبود (05/0P>)

به منظور بررسی اثر ویتامین A بر افزایش کارآیی واکسن ضد کوکسیدیوز در جوجه‌های گوشتی، تعداد 480 قطعه جوجه گوشتی نو یکروزه از سویه تجاری Ross براساس طرح آماری کاملاً تصادفی و با آرایش فاکتوریل 2*2 به چها گروه مساوی تقسیم گردید. بطوریکه هر گروه شامل سه زیر گروه و هر زیر گروه مشتمل بر 40 قطعه جوجه بود. شرایط نگهداری برای تمامی گروهها یکنواخت و استاندارد بود. برای تغذیه دو گروه اول و سوم از مکمل ویتامین A استفاده گردید و نیز دو گروه سوم و چهارم در برابر عفونت تجربی کوکسیدیوز واکسینه گردیدند و گروه دوم بدون دریافت ویتامین A و واکسن به عنوان شاهد انتخاب شد

جوجه های هر چهار گروه آزمایشی در سن 26 روزگی (سه هفته بعد از تجویز واکسن ضد کوکسیدیوز) با دریافت 100 میکرولیتر از سوسپانسیونه حاوی مخلوطی از چهار گونه ایمدیا بطور تجربی آلوده شدند

در نهایت، میزان OPG در روزهای 7-13 و شاخصهای تولید در سنین 3، 6و7 هفتگی مورد ارزیابی قرار گرفتند. براساس نتایج بدست آمده، نقش واکسیناسیون در کاهش میزان OPG معنی‌دار بود لیکن با افزایش ویتامین A تأثیر مشخص و معنی‌داری بر کفایت و کارآیی واکسن مشاهده نگردید. مکمل ویتامین A میزان تلفات را در حد قابل قبولی کاهش داد. تجویز واکسن همراه با مکمل ویتامین A تا حدودی شاخصهای تولید را بهبود بخشید

مقدمه

مسئله کمبود مواد غذایی و بخصوص پروتئین حیوانی یکی از بزرگترین مشکلات کشورهای در حال توسعه می‌باشد. عوامل مختلفی از جمله ارزش غذایی، سلامت گوشت، سرعت رشد، بازده بالای لاشه و سهولت تغذیه باعث گردیده است که از نظر تأمین پروتئین، گوشت طیور نسبت به گوشت سایر حیوانات حائز اهمیت و برتری باشد. بنابراین باید گامهای موثرتری جهت پیشبرد صنعت طیور برداشته شود. یکی از مهمترین اقدامات، پیشگیری از بروز بیماریهای عفونی مانند بیماری کوکسیدیوز است

کوکسیدیوز بیماری مهمی از لحاظ اقتصادی در صنعت طیور می‌باشد که باعث کاهش جذب غذا و به دنبال آن کاهش راندمان تولید می‌گردد. بطور معمول از داروهای مختلفی همراه با غذا یا آب برای مهار بیماری و افزایش میزان تولید استفاده می‌شود، لیکن گران بودن داروهای شیمیایی، بروز مقاومت دارویی و ایجاد گونه های مقاوم در مقابل داروهای شیمیایی، تضعیف سیستم ایمنی، مسمومیت های سلولی همراه با کاهش بازدهی در گله و نیز آثار سوء زیست محیطی ناشی از ورود مستمر داروهای شیمیایی در طبیعت و عواقب نامطلوب حاصل از حضور بقایای دارویی در فرآورده های غذایی از جمله مهمترین عوامل محدود کننده مصرف این ترکیبات می‌باشند. از طرف دیگر پیچیدگی چرخه حیات ارگانیسم و پاسخ ایمنی، توسعه واکسیناسیون را با مشکل مواجه کرده است. لذا با توجه به مشکلات فوق، اتخاذ یک روش کنترل نوین بدون عوارض سوء که مبتنی بر ایمنی، تغذیه و ژنتیک باشد، ضروری به نظر می رسد. در این طرح، اثرات استفاده از ویتامین A در خوراک همراه با انجام واکسیناسیون جهت پیشگیری از وقوع کوکسیدیوز مورد مطالعه قرار گرفته است

ویتامین A

تاریخچه کشف ویتامین A

کشف اولیه ویتامین A به مک کالوم[1] و دیویس[2] نسبت داده شده است. در سال 1913 آنها دریافتند که موش های صحرایی تغذیه شده با جیره بدون ویتامین A همراه با چربی خوک (Lard) رشد نکردند ولی موش های تغذیه شده با همان جیره به علاوه کره، رشد کردند. در همان سال، اسبورن[3] و مندل[4] گزارش کردند که در کره عاملی وجود دارد که برای زندگی و رشد موش ضروری است

در سال 1930، مور[5] از انگلستان نشان داد که موشهای مبتلا به کمبود ویتامینA وقتی با کاروتن تغذیه شدند، مقدار زیادی ویتامین A در کبد آنها یافت شد. نقش پیش ویتامینی کاروتن وقتی مشخص گردید که کرر[6] از سویس موفق به تعیین ساختمان شیمیایی بتاکاروتن در سال 1930 و ویتامین A در سال 1931 شد. ویتامین A اولین ویتامینی بود که ساختمان شیمیایی آن مشخص گردید. در سال 1937، ویتامین A به صورت خالص و به شکل متبلور در آزمایشگاه تولید شد. در سال 1947 برای اولین بار ویتامین A به صورت سنتتیک تهیه شد (5و8)

ساختمان و شیمیایی

از نظر شیمیایی، ویتامین A معروف به رتینول با فرمول بسته (C₂₀H₂₉OH) یک الکل منوهیدریک غیراشباع می‌باشد. زنجیر کربنی آن دارای چهار اتصال دوگانه است که به یک حلقه شش ضلعی بتایونون[7] منتهی می‌گردد. این حلقه دارای یک اتصال دوگانه در بین کربن های  نسبت به زنجیر کربنی می‌باشد. این ویتامین از مشتقات کربورهای کربنی است و این کربورها از پلیمریزه شدن هیدروکربن اشباع نشده بنام ایزوپرن (CH₂=C-CH=CH₂) حاصل می گردند (4و24)

متابولیسم

الف) جذب

محل اصلی جذب ویتامین A و کاروتنوئیدها در مخاط ابتدای ژوژنوم می‌باشد. جذب ویتامین A و بتاکاروتن در روده کوچک توسط میسل هایی (گویچه هایی) همانند آنچه در جذب اسیدهای چرب اتفاق می افتد، صورت می پذیرد. در سلول‌های روده ای، قسمت اعظم بتاکاروتن به ویتامین تبدیل می‌گردد که قسمت زیادی از آن دوباره استریفیه شده و به همراه شیلو میکرون ها از طریق سیستم لنفاوی وارد جریان خون و کبد می شوند. در این مراحل مقدار کمی از رتینول اکسید شده و به رتینال و اسید رتینوئیک تبدیل می‌شود. کاروتن نیز توام با تبدیلات آنزیمی جذب می‌شود. برای این منظور ابتدا به رتینال تبدیل گردیده، سپس به صورت رتینول جذب می‌شود. وجود اسیدهای چرب با وزن ملکولی کم، جذب پیش ساز ویتامین را افزایش می‌دهد (7)

در حالت استاندارد از تبدیل 1 میلی گرم بتاکاروتن، 667/1 واحد بین‌المللی ویتامین A در حالت استاندارد از تبدیل 1 میلی گرم بتاکاروتن، 667/1 واحد بین‌المللی ویتامین A ایجاد می‌شود که در طیور نیز این رابطه صدق می‌کند. در طیور یک واحد بین‌المللی ویتامین A برابر 6/0 میکروگرم بتاکاروتن است

فعالیت ویتامین A برحسب واحد بین‌المللی اندازه گیری می‌شود و رابطه آن با اشکال مختلف ویتامین A به قرار ذیل است

یک واحد بین‌المللی ویتامین A برابر است با 3/0 میکروگرم رتینول

یک واحد بین المللی ویتامین A برابر است با 344/0 میکروگرم رتینول استات

یک واحد بین‌المللی ویتامین A برابر است با 55/0 میکروگرم رتینول پالمتیات (7و8)

ب) انتقال

شکل فعال فیزیولوژیکی ویتامین  (رتینول) بوسیله پروتئین ناقل ویژه ای که اصطلاحاً پروتئین متصل شونده با رتینول (RBP)[8] نام دارد از کبد جابجا می‌شود. انتقال ویتامین A به بافت ها توسط فرآیندهایی کنترل می‌شود که تولید و ترشح RBP را بوسیله کبد تنظیم می‌کنند. RBP یک حلقه پلی پپتیدی با وزن ملکولی 2100 دالتون می‌باشد و با رتینول یک کمپلکس مولار 1:1 (یک به یک) تشکیل می‌دهد. حدود 90 درصد از RBP موجود در پلاسما، همراه با پیش آلبومین متصل شونده با تیروکسین، کمپلکسی را تشکیل می‌دهد. رتینول، RBP وکمپلکس آلبومین همراه با هم به بافت مورد نظر منتقل می گردند و در آنجا به گیرنده موجود در سطح سلولی متصل می‌شوند و رتینول وارد سلول‌های بافت مورد نظر می‌گردد. پروتئین های متصل شونده به رتینول بنام Cellular RBP در سلول وجود دارند که در جابجایی رتینول در داخل سلول و احتمالاً فعالیت بیولوژیکی آن دخالت دارند (5و7و10)

ج) ذخیره

بیش از 95 درصد ویتامین A در کبد و مقدار کمی از آن در بافت های چربی، ریه و کلیه ها ذخیره می شوند. کاروتنوئیدها در چربی ها ذخیره می گردند. در طیور فقط هیدروکسی کاروتنوئیدها جذب می شوند. مشخص شده است که هرچه طول مدت روشنایی و میزان نور در پرورش طیور در قفس زیادتر باشد، مقدار ویتامین A کبد کاهش می یابد. سطح ویتامین A الکلی خون در تمام اوقات نسبتاً ثابت است. وقتی یک دز بالای ویتامین A مصرف شود سطح آن بطور موقت بالا می رود و چند ساعت بعد به حالت طبیعی بر می‌گردد. فقط وقتی ذخیره ویتامین A در کبد تمام شده باشد و مقدار مصرف روزانه نیز کم باشد، سطح ویتامین در خون شروع به تنزل می‌کند. کل ذخیره ویتامین A در کبد بستگی به میزان مصرف قبلی دارد (7و8)

د) دفع

رتینول در کبد کنژوگه شده و از طریق صفرا دفع می‌شود. همچنین این ماده طی فرآیند اکسیداسیون در کبد، کلیه ها و روده به رتینال و سپس اسید رتینوئیک تبدیل می‌شود که اسید رتینوئیک به صورت آزاد و یا گلوکورونیداز از راه صفرا دفع می‌گردد. ویتامین A که بصورت گلوکورونید توسط صفرا دفع می‌شود تحت اثر آنزیم بتاگلوکورونیداز حاصله از باکتری‌های روده تجزیه و مجدداً جذب می‌گردد (7)

اعمال متابولیکی

1) بینایی

ویتامین A الکلی یا رتینول در شبکیه چشم تحت تأثیر یک آنزیم دهیدروژناز به ویتامین A آلدئیدی یا رتینال (تمام ترانس) تبدیل می‌شود که در تاریکی به ایزومر 11 سیس رتئین آلدئید تبدیل شده و سپس با یک ترکیب پروتئینی به نام اوپسین ترکیب شده و از این ترکیب یک رنگدانه حساس به نور بنام رودوپسین در سلول های استوانه‌ای شبکیه چشم تولید می‌شود که عامل موثری در بینایی حیوان در نور کم می‌باشد. لازم به ذکر است که واکنش های فوق در حضور نور بصورت معکوس انجام می‌شوند. همچنین رتینال در یک واکنش شیمیایی مشابه در سلول های مخروطی شبکیه چشم برای رویت رنگ ها در نور زیاد عمل می‌کند. همچنین ایزومرهای فضایی رتینال که رتینین نامیده می شوند، نقش عمده و مهمی در بینایی دارند. عمل تطابق چشم در تاریکی نیز به این فرآیند مربوط می‌شود. در روند بینایی و فعال و انفعالاتی که در خلال بینایی انجام می‌شود، مقداری از رتینول از بین می رود که در صورت عدم جایگزینی در طولانی مدت موجب کوری خواهد شد (7)

2) تولید مثل

اسیدرتینوئیک تمام اعمال رتینول بجز اثر آن در بینایی و تولید مثل را انجام می‌دهد. بنابراین افزودن اسیدرتینوئیک به جیره موش های صحرایی و جوجه ها، مطالعات مربوط به اثرات رتینول و رتینال در تولید مثل و بینایی را بدون اینکه با سایر عوارض ناشی از کمود ویتامین تداخل داشته باشد، امکان پذیر کرده است (5و8)

3) حفظ غشاهای مخاطی

ویتامین A جهت حفظ بافت های پوششی تمام حفرات و سطوح بدن که به نحوی با محیط خارج در ارتباط می باشند، مانند بافت پوششی دستگاه‌های تنفس، گوارش، ادراری تناسلی و بافت پوششی قرنیه ضروری است (7). اثر ویتامین A در حفظ سلامت غشای مخاطی وقتی بخوبی مشخص می‌شود که از میزان شاخی شدن واژن موش‌های صحرایی ماده به عنوان روشی برای تعیین و ارزیابی ویتامین A استفاده می‌شود

موش هایی که جیره فاقد ویتامین A دریافت می کردند، به جای سلول های طبیعی غشای مخاطی (اپیتلیال استوانه‌ای)، دارای سلول های شاخی (اپیتلیال چین دار) بودند. افزون رتینول سبب عادی شدن سلول های اپیتلیوم گردید (5)

4) نقش کوانزیمی و هورمونی

ویتامین A بصورت یک کوانزیم واسطه ای در سنتز گلیکو پروتئین ها عمل می‌کند و همچنین بصورت یک هورمون استروئیدی در هسته سلول عمل کرده و منجر به تمایز می‌گردد (8)

5) سنتز موکوپلی ساکاریدها

تجربه نشان می‌دهد که کمبود ویتامین A موجب کاهش سرعت ایجاد موکوپلی- ساکاریدها در بافت های حیوان می‌گردد و تجویز ویتامین A باعث طبیعی شدن میزان موکوپلی ساکاریدها می‌شود

تحقیقات سال های اخیر نشان داده اند که ویتامین A دارای نقش مهمی در بیوسنتز پروتئین ها می‌باشد و بعلاوه در متابولیسم گوگرد و تشکیل ریشه فعال سولفات شرکت می‌نماید و همان طور که مشخص گردیده است ریشه سولفات از ترکیبات ضروری در عمل سنتز موکوپلی ساکاریدها می‌باشد. برای آنکه ریشه سولفات بصورت پیوند استری در ترکیبات موکوپلی ساکاریدها از قبیل کندروئیتین سولفوریک اسید و موکوئیتین سولفوریک اسید تبدیل گردد، ابتدا باید به کمک ATP بصورت فعال در آید و این واکنش احتمالاً تحت تأثیر ویتامین A می‌باشد (5و8)

6) غشاهای سلولی و درون سلولی

ویتامین A در تغییر خاصیت نفوذپذیری غشاهای لیپوپروتئینی سلول نقش عمده‌ای دارد. این ویتامین به غشای لیپوپروتئینی نفوذ می‌کند و در مقادیر مطلوب به عنوان پلی میان لیپید و پروتئین عمل می‌کند و بنابراین باعث ثبات غشا می‌شود (5و7و8)

7) رشد استخوان

مطالعات نشان می دهند که کمبود ویتامین A در مرغابی های جوان، سبب تعویق و تحلیل چشمگیری در رشد غضروف درونی استخوان ها می‌شود و ازدیاد آن، رشد این استخوان ها را تسریع می‌کند (5)

8) سنتز کورتیکوستروئیدها

جیره های غنی از پروتئین، طیور را دچار استرس می نمایند و در نتیجه غده فوق کلیه بزرگ و ترشحات کورتیکوستروئیدی افزایش می‌یابد و همزمان، مقدار ذخایر کبدی ویتامین A کاهش می‌یابد اما کمبود ویتامین موجب آتروفی غده فوق کلیه و کاهش ترشح کورتیکوستروئیدها نمی شود. در صورتی که در محیط کشت غده فوق کلیوی خارج شده از بدن جوجه هایی که با کمبود ویتامین A مواجه هستند، مقدار رتینول را افزایش داده شود، تولید کورتیکوسترون افزایش می‌یابد (5و7)

9) فشار مایع مغزی نخاعی

عدم تعادل شدید، اولین علامت کمبود بیش از حد ویتامین A در جوجه های در حال رشد است. بدلیل آنکه معمولاً در این بی تعادلی اولیه ناشی از کمبود ویتامین A ضایعاتی در مخ و مخچه مشاهده نمی‌شوند، به نظر می‌رسد فشار زیادی که بر مغز وارد گردیده، باعث بروز آن می‌باشد (5)

10) ایمنی

این ویتامین در سیستم ایمنی همورال و سلولی دخالت دارد. به همین دلیل حیواناتی که کمبود ویتامین A دارند نسبت به عفونت های مختلف حساس می‌شوند. تجویز ویتامین A به عنوان تقویت کننده سیستم ایمنی در چنین مواردی توصیه می‌گردد. در فصل سوم در مورد این موضوع بطور مفصل بحث خواهد شد

11) فیزیولوژی غده تیروئید

در حالت کمبود ویتامین A، ترشح تیروکسین کاهش می‌یابد و هیپرپلازی غده تیروئید رخ می‌دهد. متقابلاً تیروکسین تبدیل کاروتنوئیدها را به ویتامین A تشدید و ذخیره ویتامین A را افزایش می‌دهد. امروزه هیپرتیروئیدیسم را یکی از اولین نشانه‌های کمبود ویتامین A در طیور می دانند. در این حالت میزان هورمون محرکه تیروئید (TSH)[9] طبیعی است ولی میزان T₃ و T₄ کاهش می‌یابد (7)

12) متابولیسم مواد

دانلود گزارش کارآموزی در تعمیرگاه پارت پراید word

 دانلود گزارش کارآموزی در تعمیرگاه پارت پراید word دارای 56 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد دانلود گزارش کارآموزی در تعمیرگاه پارت پراید word   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود گزارش کارآموزی در تعمیرگاه پارت پراید word

مقدمه
دانستنیهای فنی خودروهای انژکتوری
دانستنیهای عمومی خودرو
انژکتور چیست و سیستم انژکتوری چگونه کار می کند
اجزاء تشکیل دهنده سیستم سوخت رسانی انژکتوری
ECU و سیستم جرقه زنی اتومبیل
AIR BAG
انواع سیستم های جرقه زنی پلاتینی
شبکه مالتی پلکس بر روی خودرو های پژو
عیب یابی
یاتاقان
سیستم خنک کاری
سیستم روغنکاری
تعویض روغن جعبه دنده
آچار کشی میل گاردان
لنت ترمز
تکمیل روغن جعبه فرمان
روغنکاری شانه فرمان
صداهای غیر عادی از اتومبیل
یاتاقان می زند
استارت صدا می دهد
صدای گاردان
سوت کشیدن ترمز

مقدمه

تعمیرگاه پارت پراید در شهرستان قزوین خیابان میرزا کوچک خان – روبیروی آهن فروشی اره چی قرار دارد این تعمیرگاه از سال 1372 تاسیس گردیده که آقای حیدری اولین کسی بود که این مکان را به عنوان تعمیرگاه و مکانیکی به راه انداخت

بعد از گذشت چندین سال که از افتتاح این مکان می گذرد الان به یکی از مجهزترین تعمیرگاه های موجود در این مکان شده است و به دلیل این که قدمت زیادی نیز دارد مشتریان بسیار زیادی دارد و مهم ترین کار این تعمیرگاه کار بر روی ماشین پراید و رنو و پژو 206 می باشد که کلیه مراحل تعمیراتی این ماشین ها در خود این کارگاه انجام می شود

در این تعمیرگاه چند نفر تکنسین مکانیک بودند که از شرکت سایپا و ایران خودرو مدرک گرفته بودند و شارژ کولر خودروهایی که کولر دار بودند نیز در این کارگاه انجام می شد

و بنده به عنوان کارآموز در این کارگاه مدت 240 ساعت کارآموزی خود را پشت سر گذرانده و نیز در این مدت کارهایی که در سوله و کارگاهای مکانیک دانشگاه انجام داده بودیم و یه صورت تئوری سر کلاسهای درس خوانده بودیم به صورت عملی انجام داده و این دوره بسیار آموزنده و تاثیر گذار بر روی آموزش دانشجویان فنی می باشد که امیدوارم همه دانشجویان این مدت را به عنوان مهمترین واحد دوره درسی دانسته و از همه امکانات مکان کارآموزی و نیز سعی و تلاش خود برای افزایش دانسته های خود و کامل نمودن مدت درس خوانده در دانشگاه باشند و نه فقط به عنوان گذراندن 2 واحد درسی و گرفتن نمره باشند باشد

دانستنیهای فنی خودروهای انژکتوری :

-        توصیه می شود در خودروهای پیکان انژکتوری ، حداقل بنزین در باک 10 لیتر  می باشد

-   در خصوص تنظیمات موتور و سیستم سوخت رسانی حتماً به نمایندگی های مجاز ایران خودرو مراجعه و تز مراجعه به تعمیرکارهای متفرقه خودداری گردد

-   در صورت عدم روشن شدن خودرو در هنگام برخورد با موانع ، تصادف و یا افتادن در چاله های نسبتاً عمیق از عملکرد سوئیچ انرسی (در محفظه موتور و برروی گلگیر به رنگهای نارنجی یا مشکی ) اطمینان حاصل نموده و در صورت قطعی ، با فشردن آن اتصال برقرار نمائید

-    قبل از استارت زدن ، پس از چرخاندن سوئیچ به مرحله دوم به مدت سه الی پنچ ثانیه سوئیچ را در حالت باز قرار داده تا پمپ بنزین عمل نماید و سپس موتور را روشن نمایید

-    از اضافه کردن هر نوع تجهیزات جانبی از قبیل دزدگیر های غیر استارندارد ، لامپ ، بوق ، تلوزیون و توسط … توسط افراد غیر متخصص بر روی خودرو جداً خودداری فرمائید

دانستنیهای عمومی خودرو

فشار کم باد لاستیکهای ایمنی راننده و طول عمر لاستیک ها را کاهش و مصرف سوخت را افزایش می دهد ، در صورت نامیزان بودن باد لاستیک ها سایش در نقاط مختلف آن مشاهده می گردد

از تخلیه ضدیخ در فصول گرم سال جدا خودداری نموده ومایع خنک کننده را هر دو سال یک بار تعویض نمائید

از سوراخ نمودن فیلتر هوا جهت ورود بهتر هوا به موتور خودداری شود

استارت نمی بایست بیشتر از 15 ثانیه درگیر شود ، 20 ثانیه صبر نمود تا باتری برای استارت مجدد آماده شود

روغن ترمز را سالی یک بار و ترجیحاً در فصل بهار تعویض نمائید

از بسته شدن صحیح در پوش رادیاتور اطمینان حاصل نمائید

در هنگام توقف لحظه ای (پشت چراغ قرمز و یا ترافیک ) دنده را خلاص نموده و از نگهداشتن کلاج خودداری نمائید

پس از پیمودن مسیرهای طولانی موتور را فوراً خاموش نکنید

انژکتور چیست و سیستم سوخت رسانی انژکتوری چگونه کار می کند ؟

برای این که بدانیم انژکتور چیست و با عملکرد سیستم سوخت رسانی انژکتوری آشنا شویم ، لازم است ابتدا  وظیفه کاربراتور را در خودرو بدانیم . زیرا سیستم انژکتوری جایگزینی برای کاربراتور در خودرو است

 کاربراتور وسیله ای است برای مخلوط کردن سوخت و هوا به نسبت مطلوب و رساندن آن به موتور خودرو ، که به همین منظور از زمان اختراع و پیدایش تغییرات بسیاری کرده و دارای مدارات مختلفی شده است

هدف از بکارگیری کاربراتور در خودرو همانطور که اشاره شد ، مخلوط کردن سوخت و هوا به منظور اشتعال مناسب است ولی چه نسبتی باید برای این منظور در نظر گرفته شود ؟ سوخت کمتر با مقدار زیادی هوا بر عکس ؟

از نظر تئوری یک کیلوگرم سوخت  می بایست با 6/14 کیلوگرم هوا بسوزد تا اشتغال کامل صورت گیرید . ولی ان فقط در حالت تئوری صادق است . با زیاد کردن هوا در مخلوط فوق ، مخلوط فقیر سوختی پدید می آید که  در ان شاهد اکسیژن در گازهای اگزوز هستیم و با زیاد کردن مقدار سوخت در مخلوط ، مخلوط غنی سوختی پدید   می آید که در آن صورت شاهد ئیدروکربن نسوخته در گازهای اگزوز می باشیم

از لحاظ اقتصادی (مصرف کمتر ) بهترین مخلوط ، مخلوط فقیر سوختی با نسبت هوا به سوخت 1/18 است . در حالی که برای بدست آوردن بیشترین توان موتور باید مخلوطی غنی سوختی با نسبت 1/12 الی 1/13 بکار برد

محدوده وسیعی از نسبت هوا به سوخت وجود دارد که سیستم سوخت رسانی می بایست طبق شرایط مختلف کار موتور جوابگوی آن باشد . روی زمین اصل ساختمان کاربراتورها پیچیده تر شده و مدارات مختلفی (عمدتاً پنچ مدار) به شرح ذیل در آن بوجود آمده است

1- مدار اصلی (Main circuit) : که هنگام رانندگی با سرعت و وضعیت عادی ،سوخت و هوا را به نسبت لازم مخلوط کرده و به موتور می فرستد

2-   مدار دور آرام (Idle circuit) : که وظیفه آن فرستادن مخلوط سوخت (با نسبت غلیظ تر) به موتور در هنگامی است که راننده پای خود را از پدال گاز برداشته اشت و موتور با دور آرام کار می کند

3-  پمپ شتاب دهنده (Accelerator pump) که به منظور کاهش لختی و درنگ موتور در هنگام گاز دادن به سیستم کاربراتور اضافه شده و عکس العمل آن را سریعتر می کند . این مدار در هنگام فشرده شدن پدال گاز مقداری سوخت اضافی به مخلوط می پاشد

4-  مدار قدرت (Power enrichment circuit) : که وظیفه آن تهیه مخلوط غنی تری از سوخت به هنگام بالا رفتن خودرو از سربالایی ها و یا حمل بار و وزن اضافه است

5-  مدار شوک (Choke circuit) : که هنگامی بکار می افتد که موتور خودرو سرد بوده و استارت زده شود . این مدار مخلوط غنی سوخت را وارد موتور می کند

 با وجود مدارات بالا و مدارات پیچیده تر دیگر در کاربراتور که از طریق مکانیکی عمل می کنند ، این وسیله پاسخ مناسبی به شرایط مختلف کارکرد موتور نداده و در نتیجه بازده مطلوب بدست نمی آید . از طرفی در این سیستم مصرف سوخت نیز بالا رفته و آلودگی نیز افزایش می یابد

از این رو سالهاست سیستم سوخت رسانی انژکتور جایگزین کاربراتور شده است . جالب است بدانید آخرین خودرو کاربراتوری که از یک شرکت خودروسازی در ایالات متحده عرضه شده است ، خودرو سوبارو (SUBARO) در سال 1990 بوده و تمامی مدلهای بعد از آن به صورت انژکتوری عرضه شد

سیستم انژکتوری:  سیستم انژکتوری در خودرو در واقع عملکردی مشابه کاربراتور رادارد که همان مخلوط کردن سوخت و هوا نسبت لازم و تزریق آن به موتور است . ولی به دلیل ماهیت اجزاء آن و سیستم متفاوت ، این عمل بسیار دقیقتر و مطلوب تر انجام می شود . ضمناً موجب پایین آمدن مصرف سوخت خودرو و میزان آلودگی هوا می گردد . سیستم سوخت رسانی انژکتوری از سه جزء کلی تشکیل شده است و همانند دیگر سیستم ها دارای ورودی و خروجی هایی است . مغز الکترونیک سیستم (ECU) ، بر اساس این ورودی ها و الگوریتم پیچیده خود معین کننده خروجی های سیستم (زمان پاشش سوخت و مقدار پاشش آن – نسبت هوا به سوخت ) است

سیستم سوخت رسانی انژکتوری از اجزاء زیر تشکیل شده است :

1-  ECU  (Electronic Control Unit) :

مغز الکترونیکی (واحد پردازش) سیستم است که با توجه به ورودیهایی که از سنسورهای مختلف به آن وارد می شود و الگوریتم تعریف شده آن نسبت هوا به سوخت مشخص و به انژکتورها فرمان پاشش می دهد . در خودروهای جدید همچنینECU در کار سیستم دلکور دخالت کرده و آن را نیز از دور خارج نموده است که درباره آن نیز بحث خواهیم کرد

2-  سنسورهای موتور (Engin Sensors) :

به منظور دستیابی به نسبت صحیح مخلوط هوا به سوخت در شرایط کاری مختلف ، سنسورهای زیادی به اجزاء مختلف خودرو نصب شده و اطلاعات از طریق آنها به ECU می رود

جهت آشنایی ، چند نمونه از این سنسورها به صورت ذیل معرفی می گردند :

سنسور وضعیت دریچه گاز – وضعیت و مقدار باز و بسته شدن دریچه گاز را– که مشخص کننده مقدار هوای ورودی به موتور است – نمایش می دهد . بنابراین ECU با باز و بسته شدن دریچه گاز ، مقدار سوخت لازم را جهت مخلوط کردن با هوای ورودی تنظیم می کند

سنسور جرم هوای ورودی به موتور  – جرم هوای وارد شده به موتور در هر لحظه را به ECU گزارش می دهد

سنسور اکسیژن  : میزان اکسیژن موجود در گازهای اگزوز ماشین را مشخص          می کند . از این طریق مخلوط غنی و مخلوط فقیر سوخت تشخیص داده شده و ECU ، مقدار پاشش سوخت را اصلاح می کند

سنسور دمای رادیاتور – به ECU می گوید چه موقع دمای موتور به دمای استاندارد کاری اش می رسد

سنسور فشارمطلق منیفولد – فشار مطلق هوای مکش شده در منیفولد را مشخص می کند

دانلود پایان نامه فولادهای کم آلیاژ استحکام بالا word

 دانلود پایان نامه فولادهای کم آلیاژ استحکام بالا word دارای 93 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد دانلود پایان نامه فولادهای کم آلیاژ استحکام بالا word   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود پایان نامه فولادهای کم آلیاژ استحکام بالا word

مشخصات     ;..    
فصل اول آشنایی بافولادهای HSLA    
11 مقدمه     
2-1 دسته بندی فولاد های HSLA .   
1-2-1 فولاد های هوازده ;.  
2-2-1 فولاد های فریتی- پرلیتی میکروآلیاژی .  
1-2-2-1 فولاد های میکروآلیاژی وانادیمی   
2-2-2-1 فولاد های میکروآلیاژی نیوبیم دار ;..  
3-2-2-1 فولاد های میکروآلیاژی نیوبیم- وانادیم دار..   
4-2-2-1  فولاد های میکروآلیاژی نیوبیم- مولیبدن ;.   
3-2-1 فولاد های ساختمانی پرلیتی نورد شده .   
4-2-1 فولاد های فریت (و یا بینیت کم کربن) سوزنی ;..   
5-2-1 فولاد های دو فازی    
6-2-1 فولاد های حاوی ناخالصی با شکل کنترل شده    
فصل دوم کاربردهای فولادHSLA;.   
1-2 مقدمه   .  23   2-2 دیسک توربین هواپیما ..  
3-2 صنعت خودروسازی;..  
فصل سوم کنترل خواص فولادهای HSLA ; 
1-3 مقدمه    . 
2-3 مکانیزم استحکام دهی در فریت  ..   
1-2-3 ریز شدن دانه ها  ;..  
2-2-3 استحکام دهی رسوب سختی ;.  
3-3  روش تهیه فولاد     ;  
4-3   ترکیب شیمیایی و عناصر آلیاژی  ;.   
5-3  نورد کنترل شده     
1-5-3  نورد کنترل شده معمولی  ;..   
2-5-3  نورد کنترل شده همراه با تبلور مجدد  ;   
3-5-3  نورد کنترل شده همراه با تبلور مجدد دینامیکی  ;..   
فصل چهارم عملیات حرارتی فولادهای HSLA ;..   
1-4  مقدمه  ..   
2-4  استفاده از دیاگرام های سرد کردن TTT و پیوسته  ..   
1-2-4   آزمون سختی پذیری    .  
1-1-2-4   آزمون گراسمن  ..  
2-2-4   اثر اندازه دانه و ترکیب شیمیایی بر روی سختی پذیری   
3-4  عملیات تمپر کردن مارتنزیت   .  
مقدمه  ..  
1-3-4  تمپر کردن فولاد های کربنی معمولی  ;.. 
1-1-3-4  تمپر شدن: مرحله اول  ;.. 
2-1-3-4  تمپر شدن: مرحله دوم  ;.. 
3-1-3-4  تمپر شدن: مرحله سوم  ;
4-1-3-4  تمپر شدن: مرحله چهارم ..  59
2-3-4  تمپر کردن فولادهای آلیاژی    
1-2-3-4  تاثیر عناصر آلیاژی روی تشکیل کاربید های آهن  ;..  
2-2-3-4  تشکیل کاربید های آلیاژی   ;.  
3-3-4  رسوب دهی پیچیده   . 
فصل پنجم تاثیر عملیات حرارتی بر روی خواص مکانیکی فولادهای HSLA  ;
1-5  تاثیر عملیات حرارتی بر روی خواص کششی  ;
1-1-5  پدیده نقطه تسلیم بالایی  . 
2-1-5  توان کرنش سختی  ;
2-5  تاثیر عملیات حرارتی بر روی رفتار شکست خستگی  ; 
3-5  تاثیر عملیات حرارتی بر روی سختی  ;. 
مراجع  .  

بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود پایان نامه فولادهای کم آلیاژ استحکام بالا word

1)     ج. آر. دیویس، ” آلیاژسازی”،1386، مترجم امیر رضا گردش زاده، انتشارات نوپردازان، تهران،

2)      اس. ا. مگید، “مکانیک شکست”،1387، ترجمه غلامحسین فرهی، انتشارات دانشگاه بوعلی سینا، همدان،

3)     ک. دهقانی، ا. مومنی، “متالورژی عملیات ترمومکانیکی” ،1386، ، انتشارات فدک، تهران، جلد اول: دسته بندی، مکانیزم های استحکام دهی و فرآیندهای ترمیم

4)     م. گلعذار، “اصول و کاربرد عملیات حرارتی فولادها (ویرایش دوم)”، 1386، مرکز نشر دانشگاه صنعتی اصفهان، چاپ هشتم، اصفهان،

5)     High- Strength structural and high strength low alloy steels, Properties and selection: Iron, Steels and High Performance alloys, ASM Handbook, ASM International, 1990, pp389-

6)     P.K.Ray, R.I.Ganguly, A.K.Panda, “Optimization of mechanical properties of an HSLA-100 steel through control of heat treatment variables”, Materials Science and Engineering A, Vol 346(2003) pp122-

7)     W.yan, L.Zhu, W.Sha, Y.Y.Shan, KK.Yang, “Change of tensile behaviour of a high strength low alloy steel with tempering temperature”, Materials Science and Engineering A, xxx(2009)xxx

8)     I.B.Timokhina, P.D.Hodyson, S.P.Ringer, R.K.Zheng, E.V.Pereloma, “precipitation characterization of an advanced high strength low alloy (HSLA) steel using atom probe tomography”, Scripta Materialia 56 (2007) pp601-

9)     S.K.Das, N.Narasaiah, S.Sivaprasad, S.Chatterjee, S.Tarafdar, “Effect of aging on fatigue crack growth behaviour of cu bearing HSLA-100 steel”, Materials Science and Technology, Vol 23(2007) pp177-

10) M.Takahashi, “development of high strength steels for automobiles”, Nippon steel technical report, Vol 88(2003) pp2-

11) W.B.Lee, S.G.Hang, C.G.Park, K.H.Kim, S.H.Park, Scripta Mater, Vol.43(2000) pp

12) Y.Funakawa, T.Shiozaki, K.Tomita, T.Yamamoto, E.Maeda, ISIJ Int, Vol.44(2004) pp

13) J.Majta, K.Muszka, “Mechanical properties of ultra fine grained HSLA and Ti- IF steels”, Materials Science and Engineering A, Vol.464 (2007) pp186-

14) S.K.Mishra(Pathak), S.Ranganathan, S.K.Das, “Investigations on precipitation characteristics in a high strength low alloy (HSLA) steel”, scripta materialia, vol.39(1998)pp 253-

15) H.J.Jun, J.S.Kang, D.H.Seo, K.B.Kang, C.G.Park, “Effect of deformation and boron on microstructure and continuous cooling transformation in low carbon HSLA steels”, Materials Science and Engineering A, Vol.422(2006)pp 157-

16) A.D.Wilson, E.G.Hamburg, D.J.Colvin, S.W.Thompson, G.Krauss, proceeding on the international conference on microalloyed HSLA steel, microalloying 88, ASM International Metals park, ohio, USA, 1988, p

17) K.O.Lee, J.M.Kim, M.H.Chin, S.S. Kang, “A study on the mechanical properties for developing a computer simulation model for heat treatment process”, Journal of Materials processing Technology, Vol 182 (2007) pp 65-

18) S.K.Das, S.Sivaprasad, S.Das, S.Chatterjee, S.Tarafder, “The effect of variation of microstructure on fracture mechanics parameters of HSLA-100 steel”, Materials Science and Engineering A, Vol.431(2006)pp68-

19) P.B.Shrikant, E.F.Morris, “Fatigue crack nucleation in iron and a high strength low alloy steel”, Materials Science and Engineering A, Vol.314(2001)pp 90-

20) H.K.D.H.Bhadeshia, R.W.K.Honeycombe, “Steels: microstructure and properties”, Elsevier, Third edition, 2006, USA

21) G.B.Olson, W.S.Owen, “Martensite- A tribute to morris cohen”, ASM International, Materials park, OH,

22) K.A.Taylor, L.Chang, G.B.Olson, G.D.W.Smith, M.Cohen, J.B.Vander sande, Metall Trans A, Vol.20A (1989) pp 2717-

23) B.P.J.Sandvik, Metall Trans A, Vol.13A (1982) pp789-

24) T.Gladman, “second phase particle distribution and secondary recrystallisation”, scripta metallurgica et materialia, 27(1992) pp1569-

25) S.K.Mishra, S.Das, S.Ranganathan, “Precipitation in high strength low alloy (HSLA) steel: a TEM study”, Materials Science and Engineering A, Vol 323(2002) pp285-

26) M.Charleux, W.J.Poole, M.Militzer, A.Deschamps, “Precipitation behaviour and its effect on strengthening of an HSLA-Nb/Ti steel”, Metallurgical and Materials Transactions A, Vol 32a(2001) pp1635-

27) J.Basansky, D.A. Porter, H.Astron, K.E. Easterling: Scand j. metal, 1977, Vol.6, pp31-

28) D.L.Shu, Metallic mechanical property, 2^nd ed, China machine press, Beijing,1997,pp12-

29) J.H.Holloman, Trans: Met. Soc. AIME 162(1945)pp 268-

30) Q.L.Yang, L.Zhang, Acta Metall, Sin, A20(1984)p

31) S.Panwar, D.B.Goel, O.P.Pandey, K.Satya, “Aging of a copper bearing HSLA-100 steel”, Bull.Material Science, Vol 26(2003)pp441-

32) S.K.Das, S.Chaterjee, S.Tarafder, “Effect of microstructures on deformation behaviour of high strength steel”, Journal of Material Science Vol 44(2009) pp 1094-

33) P.Antoine, S.Vandeputte, J.B.Vogt, ISIJ Int, Vol.45(2005) pp399-

34) S.Sivaprasad, S.Tarafder, V.R.Ranganath, S.K.Das, K.K.Ray, Metall Mater Trans A, Vol.33A (2002) p

35) M.Mujahid, A.K.Lis, C.I.Garcia, A.J.Deardo, Proc. Conf. on advances in low carbon high strength ferrous steels LCF A-92 O. N. Mohanty, B.B.Rath, M.A.Imam and C.S.Sivaramakrishnan (Eds), Indo-US pacific rim workshop, Trans Tech pub., Jamshedpur, India, March 25-28 (1992), p

36) M.Mujahid, A.K.Lis, C.I.Garcia, A.J.Deardo, proc. Int. Conf. on processing, microstructures and properties of microalloyed and other modern high strength low alloy steels, iron and steel society, Pittsburgh, PA, June 3-6, 1991, p

37) S.panwar, D.D.Goel, O.P.Pundey, “Effect of cold work and aging on mechanical properties of a copper bearing microalloyed HSLA-100 (GPT) steel”, Bull. Material Science, Vol 30(2007)pp73-

1-1 مقدمه

فولاد های کم آلیاژ استحکام بالا (HSLA) گروهی از فولاد های کم کربن هستند که در آن ها مقادیر کم عناصر آلیاژی برای رسیدن به استحکام تسلیم های بالاتر از Mpa257 (Ksi40) در شرایط نرمال شده یا نورد شده به کار رفته است. این فولاد ها نسبت به فولاد های کربنی نورد شده خواص مکانیکی و در بعضی موارد مقاومت خوردگی بهتری دارند. علاوه بر این، به خاطر اینکه فولاد های HSLA می توانند با مقادیر کربن کم استحکام بالاتری داشته باشند، جوش پذیری فولاد های HSLA قابل مقایسه با فولاد های کشته شده است و در بعضی موارد از آن هم بهتر است

فولاد های کم آلیاژ استحکام بالا ابتدا توسط عملیات نورد گرم به فرم محصول خام در می آیند (صفحه، تسمه، شمش، قطعات ساختمانی) و می توان گفت که اغلب در حالت نورد گرم شده تولید می شوند. به هر حال، تولید محصولات HSLA نورد گرم شده شامل فرآیند های مخصوص نورد گرم می باشد که باعث بهبود خواص مکانیکی فولاد های HSLA می شوند. این روش ها عبارتند از

نورد کنترل شده فولاد های HSLA رسوب سخت شونده برای تهیه دانه های آستنیتی ریز و یا   دانه های آستنیتی بسیار تغییر شکل داده شده (کلوچه ای شکل) که در هنگام سرد کردن به دانه های ریز فریت تبدیل می شوند و در نتیجه تافنس و استحکام تسلیم را بهبود می بخشد (و در نتیجه باعث افزایش تافنس و بهبود استحکام تسلیم می گردد)
سرد کردن سریع (شتابنده) بر روی فولاد های HSLA ترجیحا نورد کنترلی شده برای تولید      دانه های فریتی ریز در هنگام استحاله آستنیتی. این سرعت سرد کردن نباید آن قدر زیاد باشد که فریت سوزنی تشکیل شود و نباید آن قدر کم باشد که باعث فرا پیر سخت شدن[1] رسوبات گردد
عملیات نرمال کردن فولاد های HSLA حاوی وانادیم برای ریز کردن اندازه دانه ها که منجر به بهبود تافنس و استحکام تسلیم می شوند
عملیات آنیل کردن بحرانی[2] بر روی فولاد های HSLA برای به دست آوردن ساختار های دو فازی (جزایر مارتنزیتی پخش شده در زمینه فریتی). این ساختار هر چند که استحکام تسلیم پایینی دارد ولی به خاطر ظرفیت کار سختی سریع آن، می تواند به ترکیب بهتری از تافنس و استحکام کششی نسبت به فولاد های HSLA معمول دست پیدا کند و همچنین سبب بهبود شکل پذیری می شود

کارایی و به صرفه بودن هر کدام از این روش ها بستگی زیادی به شکل محصول و مقدار عناصر آلیاژی دارد]5[

2-1 دسته بندی فولاد های HSLA

فولاد های کم آلیاژ استحکام بالا، شامل بسیاری از گرید های استاندارد می شوند که برای ایجاد ترکیباتی از خواص مانند استحکام، تافنس، شکل پذیری، قابلیت جوشکاری و مقاومت به خوردگی اتمسفری طراحی  می شوند. این فولاد ها جزء فولاد های آلیاژی محسوب نمی شوند. اگر چه خواص مطلوب آن ها با استفاده از مقادیر کم عناصر آلیاژی به دست می آید. این فولاد ها به عنوان گروهی جداگانه دسته بندی می شوند و مشابه فولاد کم کربن نورد شده با خواص مکانیکی بهبود یافته هستند. با افزودن مقدار کمی عناصر آلیاژی و به کار گیری تکنیک های خاص، مانند نورد کنترل شده و سرد کردن سریع، به دست می آیند

معمولا قیمت گذاری فولاد های HSLA از قیمت پایه فولاد های کربنی انجام می شود، نه قیمت پایه    فولاد های آلیاژی. علاوه بر این فولاد های کم آلیاژ استحکام بالا (HSLA) بر مبنای حداقل خواص مکانیکی و مقدار عناصر آلیاژی استفاده شده توسط تولید کننده به فروش می رسند]1[

این فولاد ها به هفت گروه تقسیم می شوند که عبارتند از

فولاد های هوازده: شامل مقدار کمی عناصر آلیاژی مثل مس و فسفر هستند. این عناصر برای بهبود مقاومت به خوردگی و استحکام دهی محلول جامد اضافه می شوند
فولاد های میکروآلیاژی فریتی- پرلیتی: شامل مقدار بسیار کمی از عناصر کاربیدزای قوی یا عناصر کربونیتریدزا مانند نیوبیم، وانادیم و تیتانیم به منظور عملیات رسوب سختی،       ریزدانه کردن و کنترل دمای استحاله هستند
فولاد های پرلیتی نورد شده: از گروه فولاد های کربنی منگنزدار هستند اما مقادیر عناصر آلیاژی دیگری هم برای افزایش استحکام، شکل پذیری و قابلیت جوشکاری نیز دارند
فولاد های با ساختار فریت سوزنی (یا ساختار بینیتی کم کربن): فولادهای کم کربنی هستند (کمتر از %05/0) که ترکیب مناسبی از استحکام بالا (تا Mpa690)، قابلیت جوشکاری خوب، شکل پذیری و تافنس مناسب دارند]5[
فولاد های دو فازی[3]: دارای ریز ساختار مارتنزیتی پراکنده شده در زمینه فریتی هستند و دارای ترکیبی از داکتیلیتی و استحکام کششی بالا هستند]5[. برای فولادهای دو فازی نسبت استحکام تسلیم به استحکام کششی بین 64/0 تا 88/0 متغیر می باشد. این مسئله به معنای شکل پذیری بالای این فولادهاست]6[
فولاد های حاوی ناخالصی با شکل کنترل شده: داکتیلیتی این فولاد ها بهبود یافته و تافنس آن ها در امتداد ضخامت افزایش یافته است. این خواص از طریق افزودن مقادیر کمی عناصر کلسیم، زیرکونیم یا تیتانیم و یا عناصر خاکی کمیاب دیگر ایجاد می شوند. شکل        ناخالصی های سولفیدی در آن ها از حالت زنجیره های طویل به شکل گلوله های کوچک و پراکنده تبدیل شده است
فولاد های مقاوم به ترک هیدروژنی با مقادیر کربن و سولفور کم، حاوی مقادیر مس بالاتر از %26/0 و همچنین ناخالصی های با شکل کنترل شده]5[

دسته بندی های فوق الزاما از یکدیگر جدا نیستند به طوری که یک فولاد HSLA می تواند ویژگی های چند گروه را با هم داشته باشد. برای مثال تمام فولادهای اشاره شده در بالا می توانند دارای ناخالصی های کنترل شده باشند. فولاد های میکروآلیاژی فریتی- پرلیتی ممکن است برای افزایش مقاومت به خوردگی و یا داشتن استحکام بالا، حاوی جند عنصر آلیاژی دیگر نیز باشد]1[

1-2-1 فولاد های هوازده

اولین دسته فولاد های HSLA که توسعه پیدا کرد، فولاد های هوازده بودند. این فولاد ها حاوی مس و دیگر عناصر آلیاژی جهت بالا بردن مقاومت به خوردگی و استحکام دهی محلول جامد و نیز ریز دانه کردن ساختار فریتی بودند. به هر حال، مس، گوگرد و سیلیسیم علاوه بر مقاومت به خوردگی منجر به استحکام دهی محلول جامد در آلیاژ می شوند

استاندارد های ASTM گوناگونی برای دسته بندی فولاد های هوازده وجود دارد مثلا استاندارد           ASTM A242 که مربوط به فولاد های هوازده به کار رفته در سازه های معماری می شود و نیز استاندارد ASTM A588 که برای فولاد های به کار رفته در سازه های سنگین تر استفاده می شود. این دو دسته از فولاد ها می توانند توسط تشکیل فیلم اکسیدی محافظ بر روی سطح خود از خوردگی جلوگیری به عمل آورند. هر چند در ابتدا خوردگی با سرعتی مشابه فولاد های  ساده کربنی در این فولاد ها شروع می شود ولی بلافاصله سرعت خوردگی (نرخ خورگی) کاهش می یابد و پس از چند سال می توان گفت که عملا خوردگی در سازه رخ نداده است.پوشش اکسیدی محافظ، بافتی ریز دارد و بسیار محکم و کوهرنت بوده و محافظ خوبی در مقابل رطوبت و اکسیژن محسوب می شود. در صورتی که فولاد های ساده کربنی تشکیل یک اکسید با بافت رشته ای درشت می دهد که نمی تواند مانع رسیدن رطوبت و اکسیژن به فولاد پایه شود. البته توصیه می شود که از فولاد های ASTM A242 و ASTM A588 در محیط هایی که در آن جا گازهای صنعتی با غلظت بالا وجود دارند و یا در شرایط سخت دریایی استفاده نگردد. در اینگونه محیط ها، اکسید محافظ به درستی تشکیل نمی شود و خوردگی در فولاد ها به مانند خوردگی در فولاد ساده کربنی خواهد بود. انواع مختلف فولاد های HSLA را می توان به 2 گروه عمده دسته بندی نمود

فولاد های هوازده با مقادیر فسفر پایین و افزودنی های آلیاژی مختلف برای استحکام دهی محلول جامد و بالا بردن مقاومت خوردگی
فولاد های هوازده ویژه با مقادیر فسفر بالا (%05/0 تا %15/0) به همراه افزودنی های آلیاژی مختلف جهت استحکام دهی و مقاومت به خورگی مشابه فولاد های هوازده با مقادیر فسفر پایین

فولاد های هوازده با مقدار فسفر پایین دارای مقاومت به خوردگی اتمسفری به میزان 2 تا 6 برابر فولاد های ساختمانی کربنی هستند. در صورتی که فولاد های هوازده ویژه ممکن است که مقاومت خوردگی بالاتری هم داشته باشند

عناصر میکروآلیاژی مانند وانادیم و نایوبیم می توانند باعث بالا رفتن استحکام تسلیم در فولاد های هوازده شوند؛ افزودن وانادیم همچنین به بالا رفتن تافنس کمک می کند. عملیات نرمال کردن و نیز نورد کردن- سرد کردن کنترل شده باعث ریز شدن اندازه دانه ها خواهد شد (و در نتیجه تافنس و استحکام تسلیم را بهبود می بخشد). البته باید به این نکته توجه نمود که اگر بخواهیم از عملیات نرمال کردن و یا سریع    سرد کردن جهت ریز دانه کردن استفاده کنیم باید به اثر مقدار کربن و عناصر آلیاژی بر روی سختی پذیری و نیز ایجاد استحاله های نامطلوب مانند استحاله ی بینیت بالایی و یا ویدمن اشتاتن توجه کنیم

2-2-1 فولاد های فریتی- پرلیتی میکروآلیاژی

در این فولاد ها بدون اضافه کردن مقادیر کربن و یا منگنز، یا اضافه کردن عناصر آلیاژی مانند وانادیم و نایوبیم موجب بالا رفتن استحکام (و در نتیجه افزایش در قابلیت بارپذیری) در فولاد های نورد گرم شده  می شوند. بررسی های گسترده ای که در دهه ی 1960 بر روی اثرات نیوبیم و وانادیم بر روی خواص مواد ساختمانی صورت پذیرفت نشان داد که افزودن حتی مقادیر بسیار کم نیوبیم و وانادیم (هر کدامشان %10› ) باعث مستحکم شدن فولاد های کربن- منگنزی استاندارد بدون نیاز به عملیات ثانویه می شوند. در این فولاد ها مقدار کربن برای افزایش قابلیت جوش پذیری و نیز تافنس باید کم باشد

خواص مکانیکی فولاد های HSLA میکروآلیاژی تنها به حضور عناصر میکروآلیاژی وابسته نمی باشد. شرایط آستنیته کردن که بستگی به اثرات پیچیده طراحی آلیاژ و تکنیک های نورد کردن دارد هم از فاکتور های مهم در ریز دانه کردن فولاد های HSLA نورد گرم شده محسوب می شود. توسعه ی فرآیند های نورد کنترل شده به همراه طراحی آلیاژ موجب افزایش استحکام تسلیم همراه با کاهش تدریجی مقدار کربن در فولاد شده است. استحکام تسلیم بالا می تواند توسط ریز شدن دانه ها که توسط نورد گرم کنترل شده به دست می آید و نیز استحکام دهی رسوبی که ناشی از حضور وانادیم، نیوبیم و تیتانیم است، فراهم شود. انواع مختلف فولاد های فریتی- پرلیتی میکروآلیاژی به قرار زیر می باشند

فولاد های میکروالیاژی وانادیمی
فولاد های میکروآلیاژی نیوبیمی
فولاد های میکروآلیاژ نیوبیم- مولیبدن
فولاد های میکروآلیاژی وانادیم- نایوبیم
فولاد های میکروآلیاژی وانادیم- نیتروژن
فولاد های میکروآلیاژی تیتانیمی
فولاد های میکروالیاژی نیوبیم- تیتانیم
فولاد های میکروآلیاژی وانادیم- تیتانیم

هر کدام از این فولاد ها ممکن است دارای عناصر آلیاژی دیگری هم برای افزایش مقاومت به خوردگی و   بالا بردن استحکام دهی محلول جامد و نیز سختی پذیری باشند]5[

1-2-2-1 فولاد های میکروآلیاژی وانادیمی

توسعه ی فولاد های حاوی وانادیم اندکی بعد از تولید فولاد های هوازده توسعه یافت. از فولاد های حاوی وانادیم می توانیم در شرایط نورد، نورد کنترلی و تحت عملیات نرمال یا کوئنچ و تمپر استفاده کنیم. وانادیم با تشکیل رسوبات ریز V(CN) با قطر 5 تا nm100 در فریت در حین سرد شدن بعد از نورد گرم به فرآیند استحکام دهی کمک می کند. رسوبات وانادیمی که به مانند رسوبات نایوبیمی پایدار نمی باشند در تمام دماهای نورد معمولی به صورت محلول وجود دارد و لذا تشکیل آن ها به شدت به نرخ سرد شدن وابسته  می باشد. بر عکس رسوبات نایوبیمی در دماهای بالا پایدار هستند که این امر برای رسیدن به ساختار فریت ریز دانه یک مزیت محسوب می شود

به ازای %wt01/0 وانادیم، بسته به مقدار کربن و سرعت سرد شدن از حالت نورد گرم، استحکام در حد 5 تا Mpa15 افزایش می یابد. استحکام ناشی از وانادیم بسته به مقدار کربن و سرعت سرد کردن پس از فرآیند نورد گرم (یعنی ضخامت مقطع)، به طور میانگین بین 5 تا Mpa15، به ازای هر 01/0 درصد وزنی وانادیم است. میزان رسوب سختی بهینه در سرعت سرد کردن 170 درجه بر دقیقه اتفاق می افتد. در سرعت های سرد کردن پایین تر، رسوبات V(CN) درشت شده و بر روی استحکام دهی تاثیر چندانی نخواهد داشت. در سرعت های سرد کردن بالاتر نیز مقدار بیشتری از V(CN) در محلول باقی می ماند و در نتیجه کسر کوچکی از این ذرات رسوب می کنند و استحکام کاهش می یابد. برای یک ضخامت معین و محیط سرمایش مشخص، با افزایش یا کاهش دما قبل از سرد کردن، به ترتیب می توان سرعت های سرد کردن را زیاد و یا کم کرد. افزایش دما منجر به ایجاد دانه های بزرگتر آستنیت می گردد، در حالی که کاهش این دما عملیات نورد را مشکل تر می سازد

مقدار منگنز نیز استحکام دهی فولاد های میکروآلیاژی را تحت تاثیر قرار می دهد مثلا افزایش 9/0 درصدی منگنز به دلیل فرآیند استحکام دهی محلول جامد، استحکام فاز زمینه را Mpa34 افزایش می دهد. همچنین از آنجا که منگنز دمای تبدیل آستنیت به فریت را پایین آورده و در نتیجه یک توزیع مناسب از رسوبات ریز را به وجود می آورد و در نتیجه استحکام دهی رسوبی ناشی از حضور وانادیم زیاد می شود. این اثر منگنز بر روی استحکام دهی رسوبی از اثر آن در فولاد نیوبیم دار بیش تر است. فاکتور سومی که استحکام فولاد های وانادیم دار را تحت تاثیر قرار می دهد، اندازه دانه فریتی است که پس از سرد کردن از دمای آستنیته تولید می گردد. ریزتر کردن اندازه دانه (که نه تنها سبب افزایش استحکام تسلیم می گردد بلکه تافنس و داکتیلیتی را نیز اصلاح خواهد کرد) از طریق پایین آوردن دمای تبدیل آستنیت به فریت و یا از طریق تشکیل دانه های آستنیت ریزتر قبل از انجام استحاله، صورت می گیرد. افزایش عناصر آلیاژی و یا افزایش سرعت سرد کردن نیز می تواند دمای استحاله را کاهش دهد. کاهش دمای استحاله همان طور که در بالا اشاره شد بر میزان استحکام حاصل از رسوبات موثر است. برای یک سرعت سرد کردن مشخص، کاهش بیشتر در اندازه دانه فریت با کاهش اندازه ی دانه آستنیت در حین نورد به دست می آید

اندازه دانه آستنیت فولاد های نورد گرم شده، توسط تبلور مجدد و رشد دانه فاز آستنیت در حین نورد تعیین می شود. فولاد های نورد گرم شده ی وانادیم دار معمولا به وسیله ی نوردکاری متداول تولید       می گردند ولی از طریق نورد کنترل شده با تبلور مجدد نیز عرضه می شوند. فولاد های وانادیم دار، با    روش های نورد معمول استحکام یابی رسوبی متوسط و استحکام یابی ناشی از ریزدانگی ناچیزی از خود نشان می دهند. حداکثر استحکام تسلیم فولاد های نورد گرم شده وانادیم دار که حاوی %25/0 کربن و %08/0 وانادیم می باشند، حدود Mpa450 است. حد عملی استحکام های تسلیم برای فولاد میکروآلیاژی وانادیم دار که تحت نورد گرم قرار گرفته اند حتی وقتی که روش های نوردی کنترل شده مورد استفاده قرار گیرند، حدود Mpa415 است. فولاد های وانادیم دار که تحت عملیات نورد کنترل شده با تبلور مجدد قرار می گیرند، نیاز به افزودن تیتانیم دارند تا رسوبی ریز از TiN شکل بگیرد و رشد دانه آستنیت را پس از تبلور مجدد محدود سازد. استحکام های تسلیم ای که از نورد کنترل شده معمول حاصل می شود، به واسطه ی عدم تاخیر تبلور مجدد، در عمل حدود Mpa415 است. وقتی که هم استحکام و هم مقاومت به ضربه فاکتور های مهمی باشند، فولاد نیوبیم دار کم کربن که تحت نورد کنترل شده قرار گرفته است ترجیح داده می شود

2-2-2-1 فولاد های میکروآلیاژی نیوبیم دار

نیوبیم نیز مانند وانادیم، استحکام تسلیم را با رسوب سختی افزایش می دهد. میزان این افزایش به اندازه و مقدار کاربید های نایوبیم رسوب کرده مرتبط است. در عین حال نیوبیم یک ریز دانه کننده ی موثرتر از وانادیم محسوب می شود. بنابر این اثرات ترکیبی رسوب سختی و ریز شدن اندازه دانه باعث می شوند تا نیوبیم عامل استحکام ده موثرتری نسبت به وانادیم باشد. مقدار مصرف نیوبیم %04/0-02/0 یعنی حدود یک سوم مقدار بهینه وانادیم است (شکل 1-1)

 به ازای افزایش 01/0 نیوبیم، استحکام از 35 به Mpa40 افزایش می یابد. این استحکام دهی با افت قابل توجهی از تافنس شیاری همراه بود تا اینکه روش های نورد ویژه ای توسعه یافتند و مقدار کربن به منظور جلوگیری از تشکیل بینیت بالایی کاهش داده شد. به طور کلی بهتر است از دماهای تمام کاری بالا و مراحل تغییر فرم سبک در فولاد های نیوبیم دار جلوگیری گردد زیرا در غیر این صورت می تواند به ایجاد اندازه دانه های مخلوط یا فریت ویدمن اشتاتن[4] منجر گردد و به تافنس آسیب برساند

فولاد های نیوبیم دار به روش نورد کنترل شده، نورد کنترل شده[5] با تبلور مجدد، سریع سرد کردن و کوئنچ مستقیم تولید می شوند. انجام نورد کنترل شده با تبلور مجدد روی فولاد نیوبیم دار، می تواند بدون تیتانیم موثر باشد، در حالی که انجام نورد با تبلور مجدد روی فولاد های وانادیم دار برای ریز دانه کردن، به تیتانیم نیاز دارد. همچنین نیوبیم کمتری مورد نیاز است و فولاد های نیوبیم- تیتانیم دار می توانند در دماهای بالاتری تحت عملیات نورد کنترل شده تبلور مجدد قرار بگیرند. در حال حاضر فولاد های تخته ای شکل کرانه دار با ضخامت mm75 با استحکام های تسلیم 345 تا Mpa415 تولید می شوند

3-2-2-1 فولاد های میکروآلیاژی نیوبیم- وانادیم دار

فولاد های میکروآلیاژ شده با هر دو عنصر نیوبیم و وانادیم دارای استحکام تسلیم بالاتری نسبت به       فولاد های میکروآلیاژ شده با یکی از عناصر فوق هستند. در حالت نورد گرم شده، فولاد های نیوبیم- وانادیم دار بخش زیادی از افزایش استحکام خود را از استحکام دهی رسوبی به دست می آورند، بنابر این دمای انتقال نرمی به تردی بالایی دارند. اگر فولاد تحت نورد کنترل شده قرار بگیرد، اضافه کردن نیوبیم و وانادیم به همراه هم برای افزایش استحکام تسلیم و پایین آوردن درجه حرارت انتقال نرمی به تردی از طریق کاهش اندازه دانه سودمند خواهد بود

معمولا فولاد های نیوبیم- وانادیم دار با مقادیر نسبتا کمی کربن تولید می شوند (کمتر از %10/0). این کار مقدار پرلیت را کاهش داده و تافنس، داکتیلیتی و قابلیت جوشکاری را بهبود می بخشد. از این فولاد ها عموما به فولاد های کم پرلیت یاد می شود

4-2-2-1  فولاد های میکروآلیاژی نیوبیم- مولیبدن

این فولاد ها می توانند ریز ساختار فریت- پرلیت یا فریت سوزنی داشته باشند. اضافه کردن مولیبدن به فولاد های نیوبیم دار فریتی- پرلیتی، استحکام تسلیم و استحکام کششی را به ترتیب حدود Mpa20 و Mpa30 به ازای هر %1/0 مولیبدن افزایش می دهد که محدوده تحقیقی مولیبدن از صفر تا %27/0 تغییر می کند. اثر اصلی مولیبدن روی ریزساختار، تغییر دادن مورفولوژی پرلیت و ایجاد بینیت بالایی به عنوان یک جایگزین جزئی برای پرلیت است. در عین حال از آنجایی که استحکام پرلیت و بینیت بعضی اوقات با هم مشابه است، می توان گفت که افزایش استحکام از استحکام دهی محلول جامد و استحکام دهی توسط رسوب های Nb(CN) ناشی می شود که نتیجه ی اثر همزمان مولیبدن و نیوبیم است. بر هم کنش بین مولیبدن و نیوبیم (یا وانادیم) به عنوان توجیهی برای افزایش استحکام ناشی از رسوب های تولید شده توسط افزودن مولیبدن، بیان می شود. این اثر به خاطر کاهش رسوب در آستنیت است، زیرا به دلیل افزودن مولیبدن، اکتیویته کربن کاهش پیدا کرده و حلالیت آن بیشتر می گردد. با رسوب کمتر در آستنیت، رسوبات بیشتری می توانند در فریت شکل بگیرند که منجر به افزایش استحکام می شوند. وجود مولیبدن در این رسوبات قابل شناسایی است و حضور آن ممکن است با افزایش کرنش های هم سیما و یا بیش تر شدن کسر حجمی رسوبات باعث افزایش استحکام دهی گردد. این فاکتور های متالورژیکی وقتی با تاثیر نورد کنترل شده که تا زیر دمای Ar₃ صورت می گیرد، همراه شود باعث ایجاد فولاد نیوبیم- مولیبدن دار تجاری X-70 می شود که مورد مصرف آن در خطوط لوله[6] است]1[

3-2-1 فولاد های ساختمانی پرلیتی نورد شده

این دسته، گروهی از فولاد های ویژه هستند که برای بهبود خواص مکانیکی آن ها (و یا در بعضی موارد مقاومت به خوردگی اتمسفری)، به آن ها مقادیر متوسطی از یک یا چند عنصر آلیاژی غیر از کربن افزوده می شود. بعضی از این فولاد ها جزء فولاد های کربن منگنزی هستند که تنها تفاوتشان با فولاد های کربنی معمولی در مقدار بیش تر منگنز می باشد. بعضی دیگر از فولاد های ساختمانی پرلیتی شامل مقادیر اندکی از عناصر آلیاژی جهت بهبود جوش پذیری، قابلیت شکل پذیری، تافنس و استحکام می باشند

4-2-1 فولاد های فریت (و یا بینیت کم کربن) سوزنی

رویکرد دیگر برای توسعه فولاد های HSLA به دست آوردن میکروساختار فریتی سوزنی بسیار ریز با استحکام بالا به جای میکروساختار فریتی پلی گونال معمولی توسط سرد کردن فولاد های بسیار کم کربن با سختی پذیری کافی (توسط افزودن منگنز، مولیبدن و یا برم) می باشد. از Nb هم می توان جهت رسوب سختی و نیز ریز دانه کردن ساختار استفاده نمود. تفاوت اساسی مابین دو ساختار فریت سوزنی (که به بینیت کم کربن هم معروف است) با ساختار فریت پلی گونال در این است که در ساختار فریت سوزنی، دانسیته بالایی از نابجایی به همراه دانه های بسیار کشیده و ریز وجود دارد که در فریت پلی گونال چنین مسئله ای وجود ندارد

5-2-1 فولاد های دو فازی

فولاد های 2 فازی در دو دهه اخیر به علت داشتن خواص مکانیکی ویژه ای همانند رفتار نقطه تسلیم پیوسته و ترکیب استحکام- تافنس بالا توسعه پیدا کرده است. بعلاوه این فولاد ها، شکل پذیری و پرداخت سطحی بهتری نسبت به سایر فولاد های HSLA با ترکیب مشابه دارد]21[. میکروساختار این فولاد ها شامل 80 تا 90 درصد فریت پلی گونال و 10 تا 20 درصد جزایر مارتنزیتی پخش شده در زمینه فریتی   می باشد. فولاد های دوفازی می توانند به 3 طریق از فولاد های کم کربن تهیه شوند

1)     آستنیته کردن فولاد های کربن- منگنزی در دمای بحرانی و سپس سریع سرد کردن آن ها

2)     نورد گرم و وجود عناصر فریت ساز مثل Si و نیز عناصری که استحاله را به تاخیر می اندازند مثل کرم، منگنز و یا مولیبدن

3)     آنیل پیوسته فولاد کربن منگنزی نورد سرد شده و پس از آن عملیات کوئنچ و تمپر

6-2-1 فولاد های حاوی ناخالصی با شکل کنترل شده

یکی از توسعه های مهمی که بر روی فولاد های HSLA میکروآلیاژی صورت پذیرفت، استفاده از ناخالصی هایی با شکل کنترل شده بود]5[. در این فولاد ها، شکل ناخالصی های سولفیدی از حالت زنجیره های طویل به شکل گلوله های کوچک و پراکنده تبدیل شده است]1[. می توان این کار را توسط افزودن مقادیر جزیی از عناصر کمیاب خاکی، تیتانیم و یا زیرکونیم به فولاد انجام داد. این فولاد ها داکتیلیته بالایی داشته و تافنس آن ها در امتداد ضخامت بالاست]5[

فصل دوم

کاربردهای فولاد HSLA

1- Overaging

1-  intercritical

1-Daul Phase Steels

1-Widmanstatten

2-Controlled Rolling

1-Pipe Lines